การศึกษาเป็นหนทางไปสู่ความเจริญรุ่งเรืองและก้าวหน้า มีคุณประโยชน์ต่อตนเองและประเทศชาติ ดังนั้นทุกประเทศจึงให้ความสำคัญต่อการศึกษาและพยายามส่งเสริมสนับสนุนเสมอมา
ประวัติความเป็นมาของวันประถมศึกษาแห่งชาติ
แต่เดิมการประถมศึกษาของไทยอาศัยบ้าน วัด วัง เป็นสถานศึกษา มาตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ต่อมาพระบาทสมเด็จจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงริเริ่มวางรากฐานการประถมศึกษาของไทยขึ้น โดยได้จัดตั้งโรงเรียนแห่งแรกขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เมื่อ พ.ศ.2414 และขยายการศึกษาต่อไปตามหัวเมืองต่าง ๆ
ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ขึ้นเสวยราชสมบัติ พระองค์ได้ทรงรับภารกิจเกี่ยวกับการจัดการศึกษาสืบเนื่องจากพระราชบิดา ทรงยกฐานะโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงสร้างในปี พ.ศ. 2453 ขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ทรงให้จัดสร้างโรงเรียนเพาะช่างขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๕๖ ทรงจัดตั้งโรงเรียนเบญจมราชาลัยเพื่อฝึกหัดครูในปี พ.ศ. 2456 ทรงตั้งโรงเรียนฝึกหัดครูชั้นประถมในปี พ.ศ. 2460 ทรงตั้งโรงเรียนพาณิชยการเมื่อ พ.ศ. 2465
ในปี พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตราพระราชบัญญัติโรงเรียนราษฎร์ขึ้น เพื่อบังคับให้เป็นระเบียบเรียบร้อย และเพื่อให้เด็กทุกคนรู้หนังสือ จึงทรงตราพระราชบัญญัติประถมศึกษาออกบังคับเป็นเขตๆ ไปเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2464 ซึ่งเป็นการศึกษาภาคบังคับขึ้นครั้งแรก โดยบังคับโดยบังคับให้เด็กที่มีอายุ 7 – 14 ปีบริบูรณ์ เล่าเรียนหนังสืออยู่ในโรงเรียนโดยไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน นอกจากนี้ยังทรงตั้งโรงเรียนประชาบาลขึ้นตามท้องที่ในอำเภอ ตำบลต่างๆกัน โดยให้กระทรวงศึกษาธิการเป็นผู้ดูแล
การประถมศึกษาของไทยได้เจริญรุดหน้าไปตามลำดับ ในปี พ.ศ. 2509 ได้มีการโอนโรงเรียนประชาบาลนอกเขตเทศบาลทั้งหมดให้แก่องค์การ บริหารส่วนจังหวัด เพื่อให้สอดคล้องกับการกระจายอำนาจในท้องถิ่นมีบทบาทในการจัดการศึกษา และในปี พ.ศ. 2523 มีพระราชบัญญัติโอนกิจการบริหารโรงเรียนประชาบาล องค์การบริหารส่วนจังหวัดและโรงเรียนประถมศึกษากระทรวงศึกษาธิการไปสังกัดสำนักงานคณะกรรมการประถมศึกษาแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ
ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของทั้งสองพระองค์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว การศึกษาของไทยจึงเจริญรุดหน้าทัดเทียมกับบรรดา นานาอารยประเทศโดยเฉพาะในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นพระองค์ โปรดให้มีการสร้างโรงเรียนขึ้นแทนการสร้างวัด จึงมีโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์หลายโรงเรียน เช่น โรงเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพฯ, โรงเรียนราชวิทยาลัย, โรงเรียนพระนครหลวง และโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่ เป็นต้น
เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ กระทรวงศึกษาธิการจึงได้พิจารณาจัดงานวันประถมศึกษาแห่งชาติขึ้นในวันที่ 25 พฤศจิกายนของทุกปี โดยถือเอาวันคล้ายวันเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นวันประถมศึกษาแห่งชาติ (ปัจจุบันมีหลักฐานว่า สวรรคตในวันที่ 26 พฤศจิกายน แต่ยังถือวันที่ 25 พฤศจิกายน เป็นวันประถมศึกษาแห่งชาติ)
กิจกรรมต่าง ๆ ที่ควรปฏิบัติในวันประถมศึกษาแห่งชาติ
- จัดนิทรรศการต่างๆ เผยแพร่พระเกียรติประวัติขององค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่มีต่อวงการศึกษาไทย
- เผยแพร่กิจการ แสดงประวัติความก้าวหน้าของการประถมศึกษาแห่งชาติ และการศึกษาไทย
- จัดนิทรรศการ การประชุม สัมมนาต่าง ๆที่ส่งเสริมสนับสนุนเกี่ยวกับการเรียนการสอน
บรรณานุกรม
ธนากิต เรียบเรียง. วันสำคัญไทย. พิมพ์ครั้งแรก.กรุงเทพฯ : ปีรามิด, 2541.
ภาพจาก
http://school.obec.go.th/donmaung/Wisaka.htm
http://www.samui.ac.th/herbs/out/DSCF0026_JPG_view.htm
ข้อมูลโดย : กลุ่มนักศึกษาฝึกงาน งานพัฒนาและจัดการสารสนเทศ ฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศห้องสมุด
