ตลาดมีหลายรูปแบบแล้วทำไมต้องเป็นตลาดน้ำ? ตลาดน้ำเป็นแหล่งค้าขายแลกเปลี่ยนในท้องน้ำโดยอาศัยเรือเป็นพาหนะ ซึ่งแต่เดิมสมัยก่อนผู้คนนิยมตั้งบ้านเรือนอยู่ริมน้ำ เพราะลำน้ำ คือ เส้นทางสัญจรที่สำคัญในการคมนาคม จึงเป็นแหล่งที่เหมาะสมกับการค้าขาย นำสินค้าจากสวนของตนมาขายตามวัน เวลา และสถานที่นัดพบกัน จึงเรียกว่า “นัด” ต่อมาสถานที่นั้นกลายเป็นแหล่งค้าขายแลกเปลี่ยนประจำ จึงเรียกว่า “ตลาดเรือ” หรือ “ตลาดท้องน้ำ” และในที่สุดก็เปลี่ยนชื่อกลายมาเป็น “ตลาดน้ำ” ที่เราคุ้นเคยกันในปัจจุบัน
ตลาดน้ำขวัญเรียม สร้างขึ้นจากแนวคิดการจำลองวิถีชีวิตริมน้ำ เพื่อเป็นแหล่งการเรียนรู้วิถีชีวิตริมน้ำและวัฒนธรรมให้แก่คนรุ่นหลัง แต่ไม่เพียงแค่เท่านั้นยังเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจให้กับคนทุกเพศทุกวัย รวมถึงเป็นแหล่งทำมาหากินให้กับชาวบ้านบริเวณใกล้เคียงด้วย โดยมีการจัดกิจกรรมเกี่ยวกับศาสนาและวัฒนธรรม เช่น ตักบาตรพระทางเรือ การทอดผ้าป่าทางน้ำ ไหว้พระที่วัด การแสดงศิลปะวัฒนธรรมไทยต่างๆ เป็นต้น บรรยากาศจะตกแต่งด้วยสถาปัตยกรรมแบบไทยๆ และเรือโบราณ
สถานที่แห่งนี้ยังเป็นต้นกำเนิดของนิยายรักอมตะ เรื่อง “แผลเก่า” ซึ่งเป็นบทประพันธ์เรื่องแรกของไม้ เมืองเดิม ถูกตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2479 และต่อมาได้ถูกนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์ โดยมีตัวเอก คือ ขวัญกับเรียม จะบอกเล่าเรื่องราวความรักของขวัญและเรียม ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณคลองแสนแสบ โดยเขาทั้งคู่ถูกทางบ้านกีดกันความรัก เมื่อตาเรือง พ่อของเรียม เห็นว่า จะห้ามปรามขวัญกับเรียมไม่ได้ จึงส่งเรียมไปขายเป็นคนรับใช้คุณนายทองคำ เศรษฐินีม่ายในบางกอก แต่ด้วยความเอ็นดูคุณนายทองคำจึงเลี้ยงเรียมเหมือนลูกจนมีชีวิตเหมือนผู้ดีในบางกอก เมื่อเวลาผ่านไป 3 ปี นางรวย แม่ของเรียมได้ป่วย เรียมจึงกับมาที่บ้านเดิมและพบขวัญ เพื่อปรับความเข้าใจกันว่ายังรักกันอยู่ แต่ขวัญมาได้ยินสมชายผู้แอบหลงรักเรียมพร่ำพรอดว่ารักเรียม ขวัญก็โกรธจนบ้าคลั่งเข้าทำลายเรือจะกลับไปบางกอก ผู้คนจึงออกติดตามจับขวัญ ในที่สุดเมื่อสมชายหาขวัญเจอก็ได้ยิงขวัญจนตาย เรียมจึงคว้ามีดของขวัญมาเชือดคอตัวเองตายตามขวัญไป
ตลาดน้ำขวัญเรียมถือเป็นแหล่งสถานที่ท่องเที่ยวที่อนุรักษ์วิถีชีวิตริมน้ำและวัฒนธรรม เพื่อให้เป็นสถานที่ศึกษาเรียนรู้แก่คนรุ่นหลังและเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจให้กับคนทุกเพศทุกวัย สถานที่แห่งนี้นักท่องเที่ยวสามารถมาเที่ยวคนเดียว เที่ยวกับเพื่อน คนรัก หรือครอบครัวก็ได้ เพราะที่นี่มีกิจกรรมหลากหลายรูปแบบที่รองรับสำหรับนักท่องเที่ยวหลากหลายช่วงวัยให้ทำกันตลอดทั้งวัน จึงทำให้ตลาดน้ำขวัญเรียมเป็นอีกสถานที่นิยมในวันหยุดสำหรับนักท่องเที่ยวในกรุงเทพฯ
ราตรี โตเพ่งพัฒน์. (2543). ตลาดน้ำ : วิถีชีวิตของเกษตรกรภาคกลาง. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). (2549). ตลาดในชีวิต ชีวิตในตลาด. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
kapook.com. (2555, 16 พฤษภาคม). ตลาดน้ำขวัญเรียม แหล่งวัฒนธรรมริมคลองแสนแสบ. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travel.kapook.com/view41016.html
kapook.com. (2558, 13 ตุลาคม). 8 ตลาดน้ำในกรุงเทพฯ วันเดียวก็เที่ยวได้. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travel.kapook.com/view131657.html
th.wikipedia.org. (2560, 22 กรกฎาคม). แผลเก่า. ค้นเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https:////b//th.wikipedia.org/wiki/แผลเก่า
webmaster. (2557, 22 กรกฎาคม). ภาพตลาดน้ำขวัญเรียม. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก http://www.bluerollingdot.org/articles/lifestyle/239
variety.domunz.com. (2558, 12 สิงหาคม). ภาพป้ายตลาดน้ำขวัญเรียม. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก http://variety.domunz.com/travel_detail.php?id=90
พิตซูโกะ. (2556, 16 มีนาคม). ภาพตักบาตรพระทางเรือ. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://pantip.com/topic/30256327
goodthing. (2555, 10 กันยายน). ภาพการแสดงรำไทย. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travel.mthai.com/blog/36020.html
thai4travel.blogspot.com. (2555,16 ตุลาคม). ภาพสะพานเชื่อมระหว่างวัดบำเพ็ญเหนือและวัดบางเพ็งใต้. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก http://thai4travel.blogspot.com/2012/10/
สมาชิกหมายเลข 2072709. (2558, 19 กุมภาพันธ์). ภาพร้านขายของเล่นโบราณ. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://pantip.com/topic/33262427
Seri ThaiTour. (2556, 31 มีนาคม). ภาพร้านอาหารบนเรือ. ค้นเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2561, จาก http://serithaitour.blogspot.com/2013/03/blog-post.html
เรียบเรียงโดย ณัฐนิช ณรงค์ฤทธิเดช นักศึกษาฝึกงาน มหาวิทยาลัยบูรพา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา ภาคการศึกษา 2/2560