ภูเก็ต ได้ชื่อว่าเป็นไข่มุกอันดามันเป็นเมืองท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงไปทั่วโลกในด้านความสวยงามของทิวทัศน์ เป็นเกาะหนึ่งที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย มีฐานะเป็นจังหวัดหนึ่งในภาคใต้ เมื่อนึกถึงคำว่า “ภูเก็ต” หลายๆ คนอาจจะนึกถึงทะเลใสสะอาดและหาดทรายขาว หรือ อนุสาวรีย์ของสองวีรสตรีย่ามุกย่าจัน ดั่งคำขวัญที่ว่า “ไข่มุกอันดามัน สวรรค์เมืองใต้ หาดทรายสีทอง สองวีรสตรี บารมีหลวงพ่อแช่ม”
แต่ในความเป็นจริงแล้วเมืองภูเก็ตยังมีสถานที่ที่เป็นเสน่ห์สุดคลาสสิกล้วนเต็มไปด้วยเรื่องราว วัฒนธรรม วิถีชีวิต และความเป็นอยู่ของคนภูเก็ต ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน นับเป็นเส้นทางประวัติศาสตร์ที่น่าท่องเที่ยวที่สุดเส้นหนึ่ง นั้นคือ สถาปัตยกรรมแบบชิโนโปรตุกีส ซึ่งเป็นอาคารสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นในใจกลางเมืองภูเก็ต
ถ่ายโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ
ภูเก็ตจัดเป็นเมืองประวัติศาสตร์ เมืองประเทศราชของอาณาจักรต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นอาณาจักรตามพรลิงค์ อาณาจักรศรีวิชัย อาณาจักรสุโขทัย จวบจนกรุงศรีอยุธยา ในสมัยรัชกาลที่ 3 เมืองภูเก็ตได้เจริญรุ่งเรืองจากกิจการเหมืองแร่ ส่งผลให้ธุรกิจการค้าดีบุกขยายตัวอย่างกว้างขวาง คนจีนจำนวนมากจึงพากันหลั่งไหลเข้ามาทำเหมืองแร่ในภูเก็ต จนปี พ.ศ. 2510 กิจการเหมืองแร่ซบเซา แต่ความงามของธรรมชาติยังมีอยู่เปี่ยมล้น นักลงทุนจึงมีแนวคิดนำธุรกิจการท่องเที่ยวเข้ามาแทนที่
ความโดดเด่นและแปลกตาของบรรดาบ้านเรือนในเขตเมืองเก่าภูเก็ต คือ สถาปัตยกรรมรูปแบบชิโนโปรตุกีส หรือที่เรียกกันว่า “ย่านเมืองเก่า” ที่ผสมผสานระหว่างจีนกับโปรตุเกส ชิโน หมายถึง คนจีน โปรตุกีส มาจาก โปรตุเกส ตึกเก่าแบบชิโนโปรตุกีส ถูกสร้างขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. 2446 ย้อนกลับไปในอดีต ภูเก็ตไม่ได้มีสภาพเป็นเมืองท่องเที่ยวเหมือนอย่างทุกวันนี้ หากแต่เป็นเมืองที่เต็มไปด้วยทรัพยากรแร่ดีบุกที่มีราคามาก และนี่เองเป็นจุดที่ทำให้ชาวตะวันตกสนใจเข้ามาซื้อขายและลงทุนแร่ดีบุก โดยมีชาวจีนเป็นแรงงาน หรือไม่ก็ผันตัวมาเป็นผู้ขายเสียเอง ภูเก็ตในห้วงเวลานั้น จึงเป็นช่วงเวลาการผสมผสานระหว่างวัฒนธรรมตะวันตกและจีน และสะท้อนผ่านอาคารที่อยู่อาศัย ผ่านสถาปัตยกรรมแบบชิโนโปรตุกีสที่เห็นในปัจจุบัน
ถ่ายโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ
ในยุคที่กิจการเหมืองแร่รุ่งเรืองโดยชาวโปรตุเกสซึ่งเป็นชนชาติตะวันตกชาติแรกที่เข้ามาทำการค้า ได้นำเอาสถาปัตยกรรมของตนมาเผยแพร่ จากนั้นพ่อค้าชาวจีนจึงดัดแปลงตามรูปแบบ สถาปัตยกรรมของตนจนเกิดเป็นรูปแบบสถาปัตยกรรม ผสมผสานระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตกที่กลมกลืน อีกทั้งบรรดาตึกเก่าเหล่านี้ไม่ใช่เป็นเพียงตึกเก่าที่ปราศจากชีวิต เพราะชาวภูเก็ตเชื้อสายจีนยังคงใช้เป็นที่อยู่อาศัยจริงๆ บ้างเปิดเป็นร้านอาหาร บ้างก็เปิดเป็นที่พัก หรือร้านจำหน่ายสินค้าหลากหลาย และอาคารเด่นๆ ที่ไม่ควรพลาดชมอีกหลากหลาย เช่น หอนาฬิกาพรหมเทพ ตั้งโดดเด่นอยู่ตรงหัวมุมถนนพังงา บ้านพระพิไสย พิพิธภัณฑ์ไทยหัว บ้านชินประชา บ้านหลวงอำนาจ
นอกจากนี้ ในบริเวณย่านเมืองเก่าจะมีตลาดนัดคนเดินทุกๆ วันอาทิตย์ เพราะจะเป็นวันที่มีการจัด หลาดใหญ่ หรือถนนคนเดินภูเก็ตขึ้นบนถนนถลาง เสน่ห์ของที่นี่ คือ ร้านรวงต่างๆ จะตั้งอยู่บนถนนที่รายล้อมไปด้วยบ้านสวยสไตล์ชิโนโปรตุกีสที่ตกแต่งด้วยไฟสีสันสดใส
ถ่ายโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ
ถ่ายโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ
สถาปัตยกรรมเก่าแก่ในย่านเมืองเก่าภูเก็ต นอกเหนือจากรูปทรงอาคารสไตล์ชิโนโปรตุกีสที่สวยงามแล้วนั้น พื้นที่นี้ยังเต็มไปด้วยหลากหลายเรื่องราวชีวิต วัฒนธรรม และความเป็นอยู่ของคนภูเก็ตที่ถักทอร้อยเรียงมาตั้งแต่อดีต ไม่แปลกใจเลยว่า ทำไมย่านเมืองเก่าภูเก็ต กลายเป็นจุดท่องเที่ยวที่มีเสน่ห์ ดึงดูดให้ใครต่อใครเข้ามาสัมผัส และเป็นแหล่งอารยธรรมที่ทรงเสน่ห์และน่าค้นหา จะเป็นสิ่งมหัศจรรย์สำหรับนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมากเพราะจะรู้สึกได้ว่า เหมือนได้ผ่านกาลเวลาย้อนสู่อดีต เพราะทุกอย่างยังคงความเก่าแก่และมีกลิ่นไอความโบราณหลงเหลืออยู่
บรรณานุกรม
เป้สีเทา. (2555). เที่ยวทะเลใต้ ภูเก็ต กระบี่ พังงา. กรุงเทพฯ : ธิ้งค์ บียอนด์ บุ๊ค.
ชมรมชอบท่องเทียวแห่งเมืองสยาม. (2554). เที่ยวไทยให้สนุก 77 จังหวัด. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊ค.
travel.kapook.com. (2559, 29 เมษายน). หลงเสน่ห์ย่านเมืองเก่าภูเก็ต สวยและคลาสสิกจนน่าไปเยือน. ค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travel.kapook.com/view147299.html
HIPPONITE . (2558, 23 มิถุนายน). เมืองเก่าภูเก็ต : เดินเท้าท่องย่านเมืองเก่า. ค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travelblog.expedia.co.th/southern_thailand/15053/
travel.mthai.com. (2555, 22 เมษายน). เที่ยวเมืองเก่า ชิโนโปรตุกีส ภูเก็ต. ค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2561, จาก https://travel.mthai.com/blog/53164.html
ภาพประกอบ ถ่ายโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ ถ่ายเมื่อ พฤศจิกายน 2560
เรียบเรียงโดย ซอฟวณี หะยีสะเอะ นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพ สาขาวิชาสารสนเทศศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต
