เบื้องต้น
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณวดี เป็นพระราชธิดาพระองค์เดียวในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาธีรราชเจ้ารัชกาลที่ 6 ในพระบรมราชจักรีวงศ์ พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี เป็นพระมารดา ได้เสด็จนิวัติประเทศไทยเป็นการถาวรภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดแล้ว ถึงแม้จะเสด็จประทับต่างประเทศนานปี แต่สมเด็จฯ และเสด็จฯ พระมารดา ทรงรู้จักคุ้นเคยกับบรรดาคนไทยผู้ที่เคยไปศึกษาและทำงาน ณ ประเทศอังกฤษเป็นจำนวนมาก ด้วยทั้งสองพระองค์ทรงมีพระเมตตาพระราชทานพระวโรกาสให้บุคคลต่างๆ เฝ้าแหนใกล้ชิดมาโดยตลอด
พระประสูติกาล
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณวดี ทรงพระประสูติเมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 ณ พระที่นั่งเทพพิลาส ในหมู่พระมหามณเทียร โดยแพทย์ผู้ถวายพระประสูติกาลคือ พระยาดำรงแพทยาคุณ (ชื่น พุทธิแพทย์) และ แพทย์ผู้ถวายพระโอสถทรงพระวิสัญญี คือ พระวรสุนทโรสถ (เพื้ยน สิงหะชัย)
การทรงพระอักษร
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณวดี เริ่มทรงพระอักษร เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 16 มกราคม 2473 มีหม่อมเจ้าหญิงพิจิตรจิราภา เทวกุล อาจารย์ใหญ่โรงเรียนราชินีและโรงเรียนราชินีบน พร้อมด้วยครูพิศ ภูมิรัตน อาจารย์ใหญ่โรงเรียนราชินีเป็นผู้ถวายพระอักษร ณ พระตำหนักสวนหงส์ พระราชวังดุสิต ต่อมา เมื่อทรงเจริญพระวัยขึ้น สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ได้เสด็จไปทรงอักษร ณ โรงเรียนราชินี ในวันที่ 29 พฤศจิกายน 2478 สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงลาออกจากโรงเรียนราชินีขณะทรงพระอักษรในชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เพื่อทรงพระอักษรต่อ ณ สวนรื่นฤดี เมื่อสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงเจริญพระชนมายุขึ้น มีพระอนามัยไม่สมบูรณ์นัก พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมีพระราชดำริให้นำสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ไปประทับรักษาพระองค์ ณ ประเทศที่เจริญด้านการแพทย์แผนปัจจุบัน
พระกรณียกิจ
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจหลากหลายเป็นประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชน เป็นอเนกปริยายแต่อาจแยกพระกรณียกิจเป็นหมวดใหญ่ได้ คือ
- พระราชกรณียกิจแทนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยทรงแบ่งเบาพระราชภาระกิจของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรม ราชินีนาถหลายประการ โดยเฉพาะการเสด็จไปทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนในภาระต่างสุดแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
- พระกรณียกิจอันเนื่องด้วยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องมาจากได้มีการจัดงานฉลองพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในฐานะที่ทรงเป็นบุคคลดีเด่นทางวัฒธรรมระดับโลก จึงได้มีการก่อสร้างหอวชิราวุธานุสรณ์ขึ้นโดยมีวัถุประสงค์เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมและค้นคว้าเรื่องราวอันเนื่องด้วย พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยได้เสด็จมาทรง วางศิลาฤกษ์ใน วันที่ 1 มกราคม 2520
- พระราชกรณียกิจด้านพระพุทธศาสนา สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาอย่างยิ่งทรงอุปการะกิจการอันเนื่องในพระพุทธศาสนา เสมอมามิได้ขาด แต่ละปีสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ จะเสด็จไปถวายผ้าพระกฐินยิ่งพระอารามต่าง ๆ ทั้งยังเสด็จไปในการเททองหล่อพระพุทธปฏิมาพิธีพุทธาภิเษกยกช่อฟ้าเป็นประจำ
- พระราชกรณียกิจด้านการศึกษา ที่สืบเนื่องมาจากพระบาทสมเด็จเจ้าอยู่หัว วชิราวุธวิทยาลัย หลังจากสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ เสด็จกลับประเทศไทยแล้วได้ ทรงอุปการะกิจการต่างๆ ของวชิราวุธวิทยาลัยมาโดยตลอด ทุกสิ้นปีการศึกษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ เสด็จแทนพระองค์ไปพระราชทานประกาศนียบัตรแก่นักเรียนเป็นประจำทุกปี
- พระราชกรณียกิจด้านการสาธารณสุข
– ตึกมงกุฏ – เพชรรัตน โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงห่วงใยผู้ป่วยอันมีสาเหตุจากอุบัติเหตุ จึงทรงพระกรุณาพระราชทานเงินจำนวน 1,100,000 บาท เพื่อสร้างอาคารผู้ป่วยฉุกเฉิน โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาดชาดไทย โดยสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ เสด็จมาทรงวางศิลาฤกษ์อาคารดังกล่าว
– มูลนิธิวชิรพยาบาล ในพระอุปถัมภ์ฯ วชิรพยาบาลนี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้สร้างขึ้นด้วยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงรับมูลนิธิวชิรพยาบาล ไว้ในพระอุปถัมภ์ มูลนิธนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยที่ขาดแคลนทุนทรัพย์
– โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ในพระอุปถัมภ์ฯ และมูลนธิสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณวดี สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงรับโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรไว้ในพระอุปถัมภ์ ตามที่กระทรวงสาธารณสุขกราบทูลขอพระกรุณา
– โรงพยาบาลศิริราช และทุนเพชรรัตนการุญ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงกรุณาพระราชทานเงินแก่โรงพยาบาลศิริราชและพระราชทาน
เงินสมทบทุนศิริราชมูลนิธิอยู่เสมอมา - พระราชกรณียกิจด้านกิจการลูกเสือ เนตรนารี และกิจการอาสาสมัครรักษาดินแดน
– กิจการลูกเสือ พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาคณะลูกเสือไทยขึ้น และปัจจุบันสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงดำรงตำแห่งองค์อุปถัมภิกาคณะลูกเสือแห่งชาติ
– ค่ายลูกเสือเพชรรัชต์ ในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงรับค่ายลูกเสือเพชรรัชต์ ไว้ในพระอุปถัมภ์ เมื่อ วันที่ 9 มีนาคม 2534 – สโมสรเนตรนารีเพชราวุธ ในพระอุปถัมภ์ฯ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธฮฯ ทรงรับสโมสรเนตรนารีเพชราวุธ ไว้ในพระอุปถัมภ์ เมื่อพุทธศักราช 2505 - พระกรณียกิจด้านการสาธารณสุขกุศลอันเนื่องในพระองค์
– กองอาสากาชาดไทย สภากาชาดไทย สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงรับไว้ในพระอุปถัมภ์ เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม 2502
– สมาพันธ์สมาคมสตรีอาสาสมัครรักษาดินแดนและสมาคาสตรีอาสาสมัครรักษาดินแดน ในพระอุปถัมภ์ฯ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ทรงรับเป็นองค์อุปถัมภ์ เมื่อ 29 มกราคม 2528
พระเกียรติคุณ
พระกรณียกิจทั้งปวงอันบังเกิดจากพระวิริยภาพแห่งสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ที่ทรงบำเพ็ญเพื่อประโยชน์สุขแก่ประชาชนชาวไทยทั้งมวลเสมอมาบรรดาสถาบันการศึกษาทั้งหลาย ต่างประจักษ์ในพระเกียรติคุณ อันเป็นอเนกประการดังกล่าว จึงมีมติเป็นเเอกฉันท์ถวายปริญญากิตติมศักดิ์ เพื่อผดุงพระเกียรติคุณแห่งสมเเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ กล่าวคือ
ในวันที่ 10 กรกฎาคม 2534 สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล ได้ทูลเกล้าฯ ถวายปริญญาคหกรรมศาตร์บัณฑิตกิตติมศักดิ์ทางพัฒนาการครอบครัวและเด็ก
ในวันที่ 21 พฤศจิกายน 2540 สถาบันราชภัฏธนบุรี ได้ทูลเกล้าฯ ถวาย ปริญญามหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาศิลปศาสตร์ สายอุตสาหกรรมบริการโปรแกรมวิชา อุตสาหกรรมท่องเที่ยว
ในวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2541 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ทูลเกล้าฯ ถวายปริญญาครุศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์
บรรณานุกรม
คณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ. (2541). สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอเจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณวดี. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ.
ภาพประกอบ
guru.sanook.com.(ม.ป.ป.). พระประวัติ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี.
http://guru.sanook.com/gallery/gallery/6673/269943/
ข้อมูลเพิ่มเติม
พระประวัติ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี จากกรมประชาสัมพันธ์ เรียบเรียงโดย ดร.ชัชพล ไชยพร
รวบรวมข้อมูลโดย : ฝ่ายวารสารและเอกสาร
