ความเป็นมา
ตั้งแต่ปี 2531 องค์กรอนามัยโลก ได้กำหนดให้วันที่ 31 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันงดสูบบุหรี่โลก ทั้งนี้เพื่อกระตุ้นให้ทุกประเทศตระหนักถึงอันตราย และความสูญเสียทั้งทางสุขภาพ เศรษฐกิจ และสังคมที่เกิดจากการสูบบุหรี่ ได้ประกาศให้มีการรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่ โดยใช้ชื่อว่า World Spidemic หรือการสูบบุหรี่เป็นโรคระบาดที่ระบาดอยู่ทั่วโลก และประกาศเตือนเยาวชนที่เริ่มสูบบุหรี่ เมื่ออายุยังน้อย และสูบเป็นประจำ จะเสียชีวิตก่อนอายุขัยปกติ (ประมาณ 70-80 ปี) ถึง 22 ปี
ดังนั้นรัฐบาลไทย ได้ตระหนักถึงความสูญเสียในชีวิตของประชากร ที่เกิดจากการสูบบุหรี่อย่างต่อเนื่องมาเป็นเวลาหลายปี ให้รับทราบถึงอันตราย โทษของการสูบบุหรี่ซึ่งก็เป็นที่รู้กัน แต่จะให้เลิกสูบเลย เป็นเรื่องที่ยากมากสำหรับผู้ที่ติดบุหรี่แล้ว
จึงได้มีการรณรงค์ให้เลิกสูบบุหรี่ และกำหนดมาตรการต่าง ๆ ที่รัฐบาลนำมาใช้ โดยการดูแลของกระทรวงสาธารณสุขผ่านหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และบุคลากรสาธารณสุข ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้ผู้สูบบุหรี่ พยายามเลิกสูบบุหรี่ไม่ว่าจะเลิกได้สำเร็จหรือไม่ก็ตาม ดังเช่นเมื่อเร็ว ๆ นี้ กระทรวงสาธารณสุขประกาศบังคับใช้ มาตรา 12 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2535 ให้มีการพิมพ์คำเตือนโทษของการสูบบุหรี่ที่ข้างซอง มีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2548 เป็นต้นไป ตัวอย่างดังภาพด้านล่าง
| สูบแล้วแก่เร็ว |  |
| ควันบุหรี่จะทำร้ายลูก |  |
| สูบแล้วจะมีกลิ่นปาก |  |
| สูบแล้วถุงลมพองตาย |  |
| ควันบุหรี่ฆ่าคนตายได้ |  |
| ควันบุหรี่ ทำให้เกิด มะเร็งปอด |  |
ดอกลีลาวดี เป็นสัญลักษณ์ของ “วันงดสูบบุหรี่โลก” หมายถึง การขจัดสิ่งที่ไม่ดีออกไปจากตัวเรา เป็นดอกไม้ที่มีความหมายถึง การมีแต่ความสุข ชื่อเดิมนั้นคือ ดอกลั่นทม ซึ่งเมื่อก่อนทุกคนจะเข้าใจว่าเป็นดอกไม้อัปมงคล ไม่นิยมปลูกในบ้าน ปลูกแล้วมีแต่ความทุกข์ระทม แต่ถ้าศึกษาด้านภาษาจริง ๆ คำว่า ลั่นทม เป็นคำผสมจาก ลั่น+ทม
ลั่น = ละทิ้ง เลิก
ทม = ความระทม
รวมความได้ว่า ละทิ้งความระทม ความเศร้าหมองต่าง ๆ นั่นก็คือ มีความสุข สดใส นั่นเอง และพอใกล้จะถึงวันที่ 31 พฤษภาคม ของทุกปี จะมีการจัดกิจกรรม เพื่อกระตุ้นเตือนให้ผู้สูบบุหรี่พยายามที่จะเลิกสูบบุหรี่ ทั้งหน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานสาธารณสุขทุกแห่ง ร้านอาหารต่าง ๆ ตลอดจนหน่วยงานทีมีความสนใจ ได้ร่วมกันรณรงค์ให้เลิกสูบบุหรี่ ซึ่งในปีนี้ (ปี พ.ศ. 2548) มีความคึกคักเป็นพิเศษ เพราะว่า วันที่ 31 พฤษภาคม ปีนี้ ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพประกวดมิสยูนิเวอร์ส 2005 ด้วย ซึ่งจัดขึ้นที่อิมแพ็ค อารีน่า เมืองทองธานี บางหน่วยงาน จะมีการจัดขบวนมอบการ์ดดอก “ลีลาวดี” แทนกำลังใจ เพื่อวันใหม่ไร้บุหรี่ สำหรับผู้ที่ตั้งใจจะเลิกสูบบุหรี่ ก็ถือว่าเป็นวันดีเดย์ อีกวันหนึ่งที่จะเริ่มต้นเลิกสูบบุหรี่อย่างจริงจัง รับดอกลีลาวดีไว้ให้ระลึกถึงความสุข สดใส ห่างไกลโรคภัยต่าง ๆ ที่เกิดจากการสูบบุหรี่ จากวันนี้ และตลอดอายุขัยของท่านตลอดไป
คำขวัญวันงดสูบบุหรี่โลก ประจำปี
| ปี พ.ศ. | คำขวัญภาษาไทย | คำขวัญภาษาอังกฤษ |
| 2531 | “บุหรี่หรือสุขภาพ ต้องเลือกสุขภาพ” | Between tobacco and health,choose health |
| 2532 | “ตายผ่อนส่งด้วยบุหรี่ สิ้นศักดิ์ศรีสตรีไทย” | The female smoker : at added risk |
| 2533 | “เติบโตอย่างสดใส ห่างไกลจากบุหรี่” | Growing up without tobacco |
| 2534 | “ปีแห่งการรณรงค์ สาธารณสถานและยวดยานปลอดควันบุหรี่” | Public places and transport : better betobacco free |
| 2535 | “ที่ทำงานปลอดบุหรี่ สุขภาพดี ชีวีปลอดภัย” | Tobacco free work places : safer&healther |
| 2536 | “บุคลากรสาธารณสุขสร้างสรรค์สังคมปลอดบุหรี่” | Health services,including health personne,against tobacco |
| 2537 | “ทุกสื่อร่วมใจต้านภัยบุหรี่” | The media against tobacco |
| 2538 | “บุหรี่มีพิษภัย ทำลายไกลกว่าที่คิด” | Tobacco costs more than you think |
| 2539 | “ศิลปะและกีฬาไม่พึ่งพาบุหรี่ ถวายองค์ภูมี ปีทรงครองราชย์” | Sport and the arts without tobacco :planit tobacco free |
| 2540 | “โลกนี้สดใส ทุกฝ่ายร่วมใจ ต้านภัยบุหรี่” | United for a tobacco-free world |
| 2541 | “เติบโตอย่างสดใส ห่างไกลจากบุหรี่” | Growing up without tobacco |
| 2542 | “อนาคตมีคุณค่า เมื่อบอกลา เลิกบุหรี่” | Leaving the pack behind |
| 2543 | “บันเทิงได้แม้ไร้ควันบุหรี่” | (Siogan : Tobacco Kills – Don’t be Duped Theme : Entertainment and Tobacco Promotion – Countering theDeception) |
| 2544 | “เห็นใจคนรอบข้าง ร่วมสร้างอากาศสดใส ปลอดจากภัยควันบุหรี่” | SECOND – HAND SMOKE . LET’S CLEAR THE AIR |
| 2545 | “กีฬาปลอดบุหรี่ ส่งผลดีต่อสุขภาพ” | Tobacco- Free Sports: Play it clean |
| 2546 | “ภาพยนตร์ปลอดบุหรี่ ส่งผลดีต่อสุขภาพ” | Tobacco free films tobacco free fashion. |
| 2547 | “บุหรี่;ยิ่งสูบ : ยิ่งจน” ” ครอบครัวปลอดบุหรี่ จะมั่งมีและแข็งแรง” |
Tobacco and Poverty (Avicious Circle) |
| 2548 | “ทีมสุขภาพร่วมใจ ขจัดภัยบุหรี่” | Health Professionals and Tobacco Control |
| 2549 | “บุหรี่ทุกชนิด นำสู่ความตาย” | Tabacco : Deadly in any form or disguise |
| 2550 | “ไร้ควันบุหรี่ สิ่งแวดล้อมดี ชีวีสดใส” | Smoke-Free Environments |
| 2551 | “เยาวชนรุ่นใหม่ ร่วมใจต้านภัยบุหรี่” | Tobacco-Free Youth |
| 2552 | “บุหรี่มีพิษ ร่วมคิดเตือนภัย” | Tobacco Health Warnings |
| 2553 | “หญิงไทยฉลาด ไม่เป็นทาสตลาดบุหรี่” | Gender and tobacco with an emphasis on marketing to women |
| 2554 | “พิทักษ์สิทธิตามกฏหมาย มุ่งสู่สังคมไทยปลอดบุหรี่” | The WHO Framework Convention on Tobacco Control |
| 2555 | “จับตา เฝ้าระวัง ยับยั้งอุตสาหกรรมยาสูบ” | Tobacco Industry Interference |
| 2556 | “ไม่ใช้ ไม่รับ ไม่สนับสนุนโฆษณายาสูบร้าย ทำลายชีวิต” | Ban tobacco advertising, promotion and sponsorship |
| 2557 | “บุหรี่ : ภาษียิ่งเพิ่ม คนตายยิ่งลด” | Raise taxes on tobacco |
| 2558 | “หนุนกฎหมายบุหรี่ใหม่ เพื่อคุณภาพชีวิตคนไทย” | Stop illicit trade of tobacco products |
| 2559 | “ซองบุหรี่แบบเรียบ ลดภัยเงียบ ลดโรค” | Get ready for plain packaging |
| 2560 | “บุหรี่ ภัยคุกคามต่อการพัฒนา” | Tobacco – a threat to development |
| 2561 | “บุหรี่ตัวร้าย ทำลายหัวใจ” | Tobacco Break Heart |
| 2562 | “บุหรี่เผาปอด” | Tobacco burns your lungs |
| 2563 | “ติดบุหรี่ ติดโควิด เสี่ยงตายสูง” #เลิกสูบลดเสี่ยง |
|
| 2564 | “เลิกสูบ ลดเสี่ยง คุณทำได้” | |
| 2565 | “อย่าปล่อยให้บุหรี่เผาปลอด” | Tobacco burns your lungs |
บรรณานุกรม
“กิจกรรมวันงดสูบบุหรีโลก” จาก http://www.ashthailand.or.th/th/index.php
“บุหรี่ตายผ่อนส่ง” จาก http://www.thaihealth.or.th/tabacco.php
“วันงดสูบบุหรี่โลก” จาก http://www.si.mahidol.ac.th/si_pr/SiNews/sipr2004/may04_cigar.htm
“8 ขั้น การเตรียมการเลิกบุหรี่” จาก http://www.thaiclinic.com/medbible/quit_smoking.html
“สูบบุหรี่…ตายก่อนวัย” จาก http://www.thaiheartweb.com/smoking.htm
“ร้านอาหารปลอดบุหรี่” จาก http://www.smokefreezone.or.th/index.php
ภาพประกอบ
Josch13. (2557). ภาพดอกลีลาวดีสีขาวเหลือง. ค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2565, จาก https://pixabay.com/images/id-335327
manfredrichter. (2561). ภาพดอกลีลาวดีสีชมพู. ค้นเมื่อ 31 พฤษภาคม 2565, จาก https://pixabay.com/images/id-3065712
Timmoger. (2564). ภาพดอกลีลาวดีสีชมพูขาวเหลือง. ค้นเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2565, จาก https://pixabay.com/images/id-6047605
- ยาสูบพืชส่งออกยุคใหม่.ผู้ส่งออก Exports Review. 9,213 (ปักษ์หลัง มิ.ย.)
ภาพคำเตือนข้างซองบุหรี่ L&M,Marboro,More
รวบรวมข้อมูลโดย : งานพัฒนาและจัดการสารสนเทศ ฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศห้องสมุด
