ถ้อยคำถิ่น สื่อสร้างสรรค์: เรื่องเล่าผ่านเครื่องใช้ในท้องถิ่น

“ชะลอม” เป็นเครื่องจักสานพื้นบ้านไทยที่สะท้อนภูมิปัญญาในการนำวัสดุธรรมชาติ (ไม้ไผ่) มาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน (กระทรวงวัฒนธรรม, 2555) โดยมีหน้าที่หลักเป็นภาชนะสำหรับบรรจุสิ่งของ (วิบูลย์ ลี้สุวรรณ, 2553, น. 180) การทบทวนวรรณกรรมนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้เกี่ยวกับชะลอม โดยวิเคราะห์แนวคิดที่สอดคล้องกันในมิติของรูปทรงและโครงสร้าง และการวิเคราะห์ประเด็นความแตกต่างด้านภาษา หรือ อัตลักษณ์ถ้อยคำถิ่นของเครื่องใช้ชนิดนี้ ความแตกต่างด้านภาษา ประเด็นสำคัญที่พบในการทบทวนวรรณกรรมครั้งนี้

“กระบวย” เป็นภาชนะพื้นบ้านสำหรับตักน้ำ ซึ่งมีองค์ประกอบหลักที่สอดคล้องกันในทุกแหล่งข้อมูล คือ ส่วนภาชนะที่ทำจาก “กะลามะพร้าว” และ “ด้ามจับ” ที่ทำจากไม้ (กระทรวงวัฒนธรรม, 2556; งานศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล, 2563; ชุมชนไทญ้อ บ้านโพน, ม.ป.ป.) การทบทวนวรรณกรรมนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้เกี่ยวกับกระบวย โดยวิเคราะห์แนวคิดที่สอดคล้องกันในมิติของวัฒนธรรมการใช้งานและวิวัฒนาการเชิงศิลปะ

“กระต่ายขูดมะพร้าว” เป็นเครื่องมือเครื่องใช้ในครัวเรือนไทยที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในอดีต โดยมีหน้าที่หลักในการขูดเนื้อมะพร้าวเพื่อนำไปคั้นกะทิ ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักในวัฒนธรรมอาหารไทย (มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต, ม.ป.ป.; พจนก กาญจนจันทร, ม.ป.ป.) อุปกรณ์นี้ไม่ได้เป็นเพียงเครื่องมือ แต่ยังเป็นภาพสะท้อนของภูมิปัญญา งานฝีมือ และความหลากหลายทางภาษาในแต่ละภูมิภาค (กมลวรรณ ยุทธศิลป์, 2567) การทบทวนวรรณกรรมนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้จากเอกสารที่เกี่ยวข้อง เพื่อวิเคราะห์แนวคิดที่สอดคล้องกันในมิติของความเป็นมา ที่มาของชื่อ

“ก่องเข้า” หรือ “กล่องข้าว” (หอจดหมายเหตุแห่งชาติฯ เชียงใหม่, ม.ป.ป.) เป็นภาชนะจักสานสำหรับบรรจุข้าวเหนียวนึ่ง ซึ่งถือเป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านและของใช้ประจำบ้านที่สำคัญในวัฒนธรรมภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย (มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง, 2566; U2T ตำบลห้วยยาบ, 2564) แม้ว่าภาชนะนี้จะสามารถผลิตจากวัสดุธรรมชาติได้หลากหลาย เช่น ไม้ไผ่ ใบลาน หรือใบตาล (หอจดหมายเหตุแห่งชาติฯ เชียงใหม่,