พระราชประวัติ
พระราชกรณียกิจ ::>> ด้านสังคม | สาธารณสุขและสาธารณูปโภค | การเศรษฐกิจและการคลัง | การคมนาคมและการสื่อสาร | การศาสนา |
การยุติธรรม กฎหมายและศาล | การทหารและการป้องกันประเทศ | ภาษาและวรรณกรรม | ศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม | การศึกษา |

การรถไฟ การสร้างถนน การสร้างสะพาน การขุดคลอง การไปรษณีย์ โทรเลข การโทรศัพท์

          พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เริ่มต้นจากการพัฒนาทางรถไฟก่อน ต่อมาจึงเห็นความจำเป็นที่จะต้องพัฒนาทาง หรือถนนควบคู่ไปกับการพัฒนาทางรถไฟ เพื่อให้ถนนหรือทางเกวียนเหล่านั้นนำสินค้ามาป้อนทางรถไฟ การพัฒนาการคมนาคมทางบก เป็นผลให้พาหนะทางบกเข้ามามีบทบาทมากยิ่งขึ้น ทั้งสัตว์ พาหนะ เกวียน รถลาก รถม้า รถยนต์ รถราง และรถไฟ ทำให้ความเจริญของการพัฒนาได้กระจายไปสู่ภูมิภาคต่างๆ ซึ่งสอดคล้องกับความต้องการทางการเมืองและเศรษฐกิจ

การรถไฟ

วันที่ ๒๖ มีนาคม ๒๔๓๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พร้อมด้วยพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินประกอบพระราชพิธีเปิดการเดินรถไฟสายแรกในพระราชอาณาจักรสยาม (สายนครราชสีมา)	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระพาสทางรถไฟ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เปลี่ยนแปลงไปสู่ความทันสมัยอย่างยิ่งใหญ่คือ การรถไฟ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการสำรวจพื้นที่สร้างทางรถไฟ จากกรุงเทพฯ ไปเชียงใหม่ ในปี พ.ศ. ๒๔๓๑

         พระองค์ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างทางรถไฟสายยุทธศาสตร์ระหว่างกรุงเทพฯ และนครราชสีมา และได้เสด็จพระราชดำเนินไปขุดดินก่อพระฤกษ์ เพื่อประเดิมการสร้างทางรถไฟไปนครราชสีมา นับว่าเป็นการสร้างทางรถไฟครั้งแรกที่เกิดขึ้นในประเทศไทย โดยเริ่มสร้างในปีพุทธศักราช ๒๔๓๓ เปิดเดินรถไปได้ช่วงแรกระหว่างกรุงเทพฯ และอยุธยา เมื่อวันที่ ๒๖ มีนาคม พุทธศักราช ๒๔๓๙ มีการสร้างเสร็จตลอดสายในปีพุทธศักราช ๒๔๔๔ และทรงโปรดเกล้าฯ ให้ทางรถไฟสายนี้เป็น "รถไฟหลวง" แห่งแรกของไทยด้วย หลังจากนั้นโปรดเกล้าฯ ให้เปิดรถไฟสายใต้ ระหว่างกรุงเทพฯและเพชรบุรี ในปีพุทธศักราช ๒๔๔๖ รถไฟสายตะวันออก กรุงเทพฯ-ฉะเชิงเทรา ในปีพุทธศักราช ๒๔๕๐ ส่วนเอกชนและชาวต่างชาติได้รับพระราชทานสัมปทานสร้างทางรถไฟสายอื่นๆ อีก ทำให้เกิดความสะดวกในการสัญจร และการทำมาหากินของประชาชนมากขึ้น

^ ขึ้นด้านบน

การสร้างถนน

ห้างกิมฮัวเฮง ถนนเจริญกรุง

ถนนราชดำเนินนอก

          ในปีพุทธศักราช ๒๔๓๔ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ตัดถนนราชดำเนิน และถนนเยาวราช ส่วนถนนสายอื่นๆ ที่โปรดให้สร้างและบูรณะเพื่อความสะดวกในการสัญจรของราษฎร ได้แก่ ถนนบำรุงเมือง ถนนเจริญกรุง ถนนวังบูรพา ถนนอุณากรรณ ถนนดินสอ ถนนจักรพงษ์ ถนนพระอาทิตย์ ถนนพระสุเมรุ ถนนจักรเพชร ถนนมหาชัย ถนนสี่พระยา เป็นต้น

^ ขึ้นด้านบน

การสร้างสะพาน

สะพานดำรงสถิต ถนนเจริญกรุง ข้ามคลองรอบกรุง (ภาพจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ)

สะพานหัน สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

          พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างสะพานเชื่อมถนนข้ามคลอง เช่น สะพานผ่านฝ้าลีลาศ สะพานมัฆวานรังสรรค์ ฯลฯ และยังได้พระราชทานทรัพย์จากเงินพระคลังข้างที่อันเป็นเงินส่วนพระองค์ ให้จัดสร้างสะพานขึ้น เพื่อสาธารณประโยชน์เป็นประจำทุกปีในวันเฉลิมพระชนมพรรษาจนถึงปีสวรรคต รวม ๑๗ สะพาน โดยพระราชทานนามสะพานขึ้นด้วยคำว่า "เฉลิม" และตัวเลขต่อท้ายระบุพระชนมพรรษา เช่น สะพานเฉลิมศรี ๔๒ สร้างเมื่อพุทธศักราช ๒๔๓๘ ขณะเจริญพระชนมพรรษา ๔๒ พรรษา นับเป็นสะพานแรก และสะพานสุดท้าย คือ สะพานเฉลิมสวรรค์ ๕๘ เป็นต้น

^ ขึ้นด้านบน

การขุดคลอง

ปริทัศน์บริเวณคลองมหานาค-คลองบางลำพูเมื่อราว ๑๐๐ ปีมาแล้ว

สะพานหัน สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

          โปรดให้ขุดคลองเพื่อความสะดวกในการเดินทางคมนาคมทางน้ำ และการทำมาหากินของราษฎร โดยโปรดให้ขุดคลองเก่าและทำประตูระบายน้ำ เช่น ในพุทธศักราช ๒๔๓๕ โปรดเกล้าฯ ให้ว่าจ้างบริษัทขุดคลองและคูสนาม ดำเนินการขุดคลองในบริเวณทุ่งนาระหว่างลุ่มน้ำเจ้าพระยากับจังหวัดนครนายก คลองนี้ใช้ประโยชน์ทั้งทางคมนาคม และการชลประทานเพื่อการเกษตร พระราชทานนามว่า "คลองรังสิตประยูรศักดิ์" ปัจจุบันคือคลองรังสิต เป็นต้น

^ ขึ้นด้านบน

การไปรษณีย์ โทรเลข

ตึกที่ทำการโทรเลขแห่งแรกของไทย ในกระทรวงกลาโหม ด้านมุมวังสราญรมย์ (พ.ศ. ๒๔๑๘)	การวางสายเคเบิลโทรเลขใต้น้ำ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรมไปรษณีเป็นครั้งแรก เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๒๖ มีการส่งจดหมายพัสดุสิ่งของเป็นครั้งแรก เฉพาะภายในกรุงเทพฯ แล้วขยายออกบริเวณตามหัวเมือง เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๔๒๘

          ตั้งแต่โบราณกาล การติดต่อระหว่างพระนครกับหัวเมืองยังต้องใช้คนเดินสาร ใช้เรือหรือใช้ม้าเป็นพาหนะ ซึ่งการไปรษณีย์เป็นไปอย่างล้าช้า ประกอบกับหนทางยังไม่สะดวกสบายเท่าใดนัก พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงทอดพระเนตรเห็นความสำคัญของการสื่อสารทางไปรษณีย์ จึงได้ใช้จังหวัดนครปฐมเป็นที่เริ่มต้นการไปรษณีย์เป็นครั้งแรกของเมืองไทย ในปีพุทธศักราช ๒๔๑๒ หลังจากการไปรษณีย์เปิดดำเนินการแล้ว แต่การทำงานยังไม่สามารถทำได้เต็มที่ เนื่องจากในขณะนั้นยังมีป่าไม้อยู่เป็นจำนวนมาก การสื่อสารทางโทรเลขจึงไม่ประสบผลสำเร็จ

ต่อมากระทรวงกลาโหมได้รับงานนี้มาทำเองเมื่อพุทธศักราช ๒๔๑๘ โทรเลขสายแรกจึงสำฤทธิผลเริ่มเปิดดำเนินการได้ โดยส่งสายระหว่างกรุงเทพฯ-สมุทรปราการ รวมระยะทาง ๔๕ กิโลเมตร และยังมีการวางสายใต้น้ำต่อไปจนถึงประภาคารที่ปากน้ำเจ้าพระยา สำหรับบอกร่องน้ำเมื่อเรือเข้าออก ส่วนสายที่ ๒ จากกรุงเทพฯ-บางปะอิน สร้างเสร็จในปีพุทธศักราช ๒๔๒๖ และยังขยายเส้นทางออกไปอีกหลายสาย ส่วนการไปรษณีย์ไปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรมไปรษณีย์เป็นครั้งแรกเมื่อพุทธศักราช ๒๔๒๖ ที่ตึกริมแม่น้ำเจ้าพระยาเหนือปากคลองโอ่งอ่าง ต่อมาในปีพุทธศักราช ๒๔๔๑ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้รวมการไปรษณีย์และการโทรเลขเข้าด้วยกันเรียกว่า

^ ขึ้นด้านบน

การโทรศัพท์

เครื่องโทรศัพท์รุ่นแรก สร้างในประเทศญี่ปุ่น พ.ศ. ๒๔๒๐	เครื่องโทรศัพท์ของฝรั่งเศส พ.ศ. ๒๔๓๓
เครื่องโทรศัพท์อัตโนมัติแบบตั้งโต๊ะ ใช้ในประเทศเยอรมัน พ.ศ. ๒๔๕๑	เครื่องโทรศัพท์ ของฝรั่งเศส พ.ศ. ๒๔๓๓
เครื่องโทรศัพท์ใช้แมกนิโต ของอังกฤษ พ.ศ. ๒๔๕๓	เครื่องโทรศัพท์อัตโนมัติแบบหมุนแป้นหมายเลข ของอังกฤษ พ.ศ. ๒๔๖๗
เครื่องโทรศัพท์แบบแมกโตมีสายเดียว มีหม้อไฟขนาดย่อมติดกับเครื่อง

          กระทรวงกลาโหมได้นำวิทยาการสมัยใหม่ที่เรียกว่า "โทรศัพท์" มาทดลองใช้ในปีพุทธศักราช ๒๔๒๔ ติดตั้งทดลองใช้ครั้งแรก ตั้งแต่กรุงเทพฯ ถึงเมืองสุมทรปราการ การสร้างสิ่งสาธารณูปโภคเกี่ยวกับโทรศัพท์ สร้างมาเป็นเวลานานกว่า ๓ ปี จึงเสร็จสมบูรณ์ครั้งแรกในปีพุทธศักราช ๒๔๒๙ แล้วกรมโทรเลขก็ได้รับโอนเข้ามาตั้งโทรศัพท์กลางขึ้นในกรุงเทพฯ พร้อมกันนี้ก็ได้เปิดให้ประชาชนทั่วไป บริษัทห้างร้านเอกชน และส่วนราชการ ได้มีโอกาสเช่าโทรศัพท์เพื่อเป็นธุรกิจติดต่อสื่อสารกัน จนกระทั่งทุกวันนี้

^ ขึ้นด้านบน

อ้างอิง
คณะกรรมการสวัสดิการ สำนักนายกรัฐมนตรี. ๒๕๔๖. เทิดพระเกียรติ ๑๕๐ ปี สมเด็จพระปิยมหาราช. กรุงเทพฯ. คณะกรรมการสวัสดิการ สำนักนายกรัฐมนตรี.
สุภักดิ์ อนุกูล. 2530. วันสำคัญของไทย. กุรงเทพฯ. อักษรบัณฑิต.

ภาพประกอบ
คณะกรรมการสวัสดิการ สำนักนายกรัฐมนตรี. ๒๕๔๖. เทิดพระเกียรติ ๑๕๐ ปี สมเด็จพระปิยมหาราช. กรุงเทพฯ. คณะกรรมการสวัสดิการ สำนักนายกรัฐมนตรี.

รวบรวมข้อมูลโดย : งานพัฒนาและจัดการสารสนเทศ ฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศห้องสมุด

สนเทศน่ารู้  ขึ้นด้านบน