นิทรรศการ

“พระประจำวันพฤหัสบดี” หรือที่รู้จักกันในนาม “ปางสมาธิ” ถือเป็นหนึ่งในพระพุทธรูปปางที่เป็นที่เคารพนับถืออย่างสูงในคติความเชื่อเรื่องพระประจำวันของสังคมไทย ซึ่งแสดงถึงพระอิริยาบถประทับนั่งขัดสมาธิ พระหัตถ์ประสานกันบนพระเพลา พระพุทธรูปปางนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากสะท้อนถึงแก่นแท้ของพุทธศาสนา นั่นคือ “การตรัสรู้” บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์ประเด็นร่วม เพื่อนำเสนอภาพรวมเชิงวิชาการของแนวคิดเกี่ยวกับพระประจำวันพฤหัสบดี การทบทวนวรรณกรรม จากการประมวลเอกสารที่เกี่ยวข้อง (กรมศิลปากร, กระทรวงวัฒนธรรม, 2558; รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง, 2553;

“พระประจำวันพุธ (กลางคืน)” หรือที่รู้จักกันอย่างกว้างขวางในนาม “ปางป่าเลไลยก์” ที่มาจากคำเดิมว่า “ปาลิเลยยกะ”  ถือเป็นปางที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวสูง ในคติความเชื่อเรื่องพระประจำวันของสังคมไทย ซึ่งแสดงถึงพระพุทธองค์ในพระอิริยาบถประทับนั่ง ห้อยพระบาท โดยมีช้างและลิงอยู่เคียงข้าง พระพุทธรูปปางนี้สะท้อนถึงการผสานความหมายระหว่างพุทธประวัติกับระบบความเชื่อทางโหราศาสตร์ท้องถิ่นที่ซับซ้อน โดยเฉพาะการเชื่อมโยงกับ “พระราหู” บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์ประเด็นร่วมที่ปรากฏในงานเขียนของผู้เขียนหลายท่าน เพื่อนำเสนอภาพรวมเชิงวิชาการของแนวคิดนี้ การทบทวนวรรณกรรม จากการประมวลเอกสารที่เกี่ยวข้อง (กรมศิลปากร, กระทรวงวัฒนธรรม,

“พระประจำวันจันทร์” ถือเป็นหนึ่งในพระพุทธรูปปางสำคัญในคติความเชื่อเรื่องพระประจำวันของไทย ซึ่งสะท้อนการผสานคติทางพุทธประวัติเข้ากับความเชื่อด้านโหราศาสตร์ท้องถิ่น พระพุทธรูปปางนี้เป็นที่รู้จักในหลายชื่อ โดยเฉพาะ “ปางห้ามสมุทร” และ “ปางห้ามญาติ” ซึ่งการดำรงอยู่ของหลายชื่อเรียกนี้ สะท้อนถึงความซับซ้อนของที่มาและเรื่องเล่าที่ใช้ประกอบ “ปาง” ดังกล่าว บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์ประเด็นร่วม เกี่ยวกับพระประจำวันจันทร์ในเชิงวิชาการ การทบทวนวรรณกรรม จากการประมวลเอกสารที่เกี่ยวข้อง (กรมศิลปากร, กระทรวงวัฒนธรรม, 2558; รุ่งโรจน์

“พระประจำวันอาทิตย์” หรือที่รู้จักกันในนาม “ปางถวายเนตร” ถือเป็นหนึ่งในคติความเชื่อเรื่องพระประจำวันของสังคมไทย พระพุทธรูปปางนี้สะท้อนถึงการผสานความหมายระหว่างเหตุการณ์ในพุทธประวัติกับระบบความเชื่อทางโหราศาสตร์ท้องถิ่น โดยบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์แนวคิดเหล่านั้นในเชิงวิชาการ การทบทวนวรรณกรรม จากการประมวลเอกสารที่เกี่ยวข้อง (กรมศิลปากร, กระทรวงวัฒนธรรม, 2558; รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง, 2553; วัดป่ามหาชัย, ม.ป.ป.; เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล, 2549; สุริยะบุตร

คติความเชื่อเรื่อง “พระประจำวัน” ในสังคมไทย โดยทั่วไปหมายถึงการสังเคราะห์พระพุทธรูปปางต่าง ๆ ที่มีที่มาจากพุทธประวัติ เข้ากับระบบความเชื่อทางโหราศาสตร์ “มหาทักษาพยากรณ์” ซึ่งกำหนดพระพุทธรูป 8-9 ปาง สำหรับบูชาตามวันเกิด คือ อาทิตย์ ถึง เสาร์ และพุธกลางคืน อย่างไรก็ตาม ในระบบความเชื่อนี้ ยังปรากฏแนวคิดเกี่ยวกับพระปางสำหรับคนจำวันเกิดไม่ได้