Wednesday, October 15, 2025

นิทรรศการและสื่อส่งเสริมการศึกษา

ผลิตและพัฒนาโดย หน่วยเทคโนโลยีส่งเสริมการศึกษา ฝ่ายเทคโนโลยีห้องสมุด สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง

นิทรรศการนิทรรศการสื่อส่งเสริมการศึกษาสามโลกนิทัศน์ (2561-2562)สื่อส่งเสริมการศึกษาสื่อส่งเสริมการศึกษาด้านผลิตสื่อการศึกษาอสุรกายภูมิ

หุ่นจำลองอสุรกาย 2 จำพวก

หุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกาย
ผลิตโดย: นายกฤษดา เรืองสถาน
นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ
หุ่นจำลองทิพยอสุรกาย
ผลิตโดย: นายกฤษดา เรืองสถาน
นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ

อสุรกายภูมิ เป็นแดนที่เกี่ยวข้องกับความรัก โลภ โกรธ หลง โดยผู้ที่เกิดในภูมินี้เป็นผู้ทุจริตและทำบาป ที่เรียกว่า ทุคติภูมิ หรือ อบายภูมิ (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 79) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในกามภูมิ  จากหนึ่งในสามภูมิหลักของ ไตรภูมิ นั้นเอง กรมศิลปากร (2555) กล่าวไว้ใน ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ ว่า อสุรกายเหล่านี้มี 2 จำพวก ได้แก่  กาลกัญชกาอสุรกาย และ ทิพยอสุรกาย ซึ่งสอดคล้องกับ สกายบุ๊กส์ (2550, หน้า 88) ใน เล่าเรื่องไตรภูมิพระร่วง ฉบับการ์ตูน และจากการศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ สังเคราะห์ โดยสรุปได้ว่า ผู้ที่เกิดเป็นอสุรกาย เมื่อชาติก่อนเป็นคนโลภ ฉ้อโกง ลักขโมย อิจฉาริษยาต่อผู้ที่มีทรัพย์สมบัติและคิดทำลายล้างอยากได้มาเป็นของตนเอง มีใจพาล ชอบทำลายของสาธารณะ 

หุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกาย

หุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกาย

การผลิตหุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกาย เพื่อเป็นสื่อส่งเสริมการศึกษาเกี่ยวกับวรรณคดีสุโขทัย ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ใน พระมหาธรรมราชาที่ 1 ลิไทย พระมหากษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์พระร่วง (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 75) ในส่วนของอสุรกายภูมิ เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาทางวิชาการที่เป็นนามธรรมในรูปแบบรูปธรรมได้ ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาวรรณคดีสุโขทัย (THA 2201) ด้วย นอกจากนี้ทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง ยังมีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาการจัดนิทรรศการทางการศึกษา (ECT 3805) และรายวิชาที่เกี่ยวกับการผลิตและใช้สื่อการศึกษา เช่น สาขาปฐมวัย (สถิตินักศึกษาที่เข้ารับฟังการบรรยายพิเศษเกี่ยวกับการผลิตสารสนเทศนิทรรศการ) มุ่งหวังให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปปรับใช้ในการเรียนและการทำงานได้

จากการศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ สังเคราะห์ สรุปโดยรวมได้ว่า ผู้ที่เกิดเป็นอสุรกาย เมื่อชาติก่อนนั้นเป็นคนโลภ ฉ้อโกง ลักขโมย อิจฉาริษยาต่อผู้ที่มีทรัพย์สมบัติและคิดทำลายล้างอยากได้มาเป็นของตนเอง และมีใจพาลชอบทำลายของสาธารณะ กาลกัญชกาอสุรกาย เป็น 1 จาก 2 จำพวกของอสุรกาย ซึ่งกรมศิลปากร (2555) ได้กล่าวไว้ในไตรภูมิกถาฉบับถอดความ ว่า กาลกัญชกาอสุรกาย มีรูปร่างสูง 1 คาพยุต หรือเท่ากับ 2,000 วา รูปร่างผอมมาก ไม่มีเนื้อและเลือดเลยแม้แต่น้อย ลักษณะตัวมีความเหมือนต้นไม้แห้ง มีตาเล็กขนาดเท่าตาของปูและตำแหน่งของตานั้นจะอยู่เหนือกระหม่อมขึ้นไป อีกทั้งยังมีปากเล็กเท่ารูเข็มอยู่เหนือกระหม่อมด้วย เมื่อต้องการจะกินอาหาร จึงจำเป็นจะต้องปักหัวลงและยกเท้าขึ้นข้างบน ถึงจะกินสิ่งนั้น ๆ ได้ นอกจากนี้พวกเขาจะถือสากไล่ตีกันตลอดเวลา เหตุเพราะมีใจพาลนั่นเอง ซึ่งเป็นข้อมูลที่สอดคล้องกับ สกายบุ๊กส์ (2550, หน้า 88) ใน เล่าเรื่องไตรภูมิพระร่วง ฉบับการ์ตูน ด้วย

กาลกัญชกาอสุรกายมีตาเล็กเท่าตาของปู
และตำแหน่งของตานั้น จะอยู่เหนือกระหม่อมขึ้นไป
อีกทั้งยังมีปากเล็กเท่ารูเข็มอยู่เหนือกระหม่อมด้วย

เมื่อเราได้ข้อมูลเบื้องต้นแล้ว จึงนำข้อมูลดังกล่าวมาบูรณาการร่วมกัน ระหว่างหลักการผลิตสื่อส่งเสริมการศึกษา หลักการจัดนิทรรศการ ลักษณะและพฤติกรรมของกลุ่มผู้เรียน รวมถึงงบประมาณ เพื่อนำมาออกแบบหุ่นจำลองที่สอดคล้องกับปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมาและประเมินโอกาสความสำเร็จได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 85

ซึ่งหุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกายชิ้นนี้ ผลิตขึ้นมาด้วยวัสดุเหลือใช้ในอัตราร้อยละ 85 เพื่อเป็นการลดปริมาณขยะ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และสามารถประหยัดงบประมาณได้ ด้วยวิธี Upcycle ดำเนินการออกแบบหุ่นจำลองโดยนำศิลปะไทยเป็นแนวทางหลักเนื่องจากเป็นวรรณคดีไทย ออกแบบและผลิตโดย นายกฤษดา เรืองสถาน นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ ทั้งนี้ได้มีการปรับประยุกต์รูปแบบการ์ตูนเข้าไปในชิ้นงานด้วย เพื่อให้เกิดการเข้าถึงและเข้าใจที่ง่ายมากยิ่งขึ้นได้ในกลุ่มผู้เรียน ซึ่งจากสถิติการเข้าใช้บริการกลุ่มผู้เรียนมีช่วงอายุอยู่ระหว่าง 18 – 25 ปี โดยประมาณ อีกทั้งเพื่อลดทอนความน่ากลัวจากเนื้อหา สร้างความน่าสนใจและดึงดูดการอยากเรียนรู้ให้มีมากยิ่งขึ้น ตามที่แสดงในภาพ

ขั้นตอนการผลิตหุ่นจำลองกาลกัญชกาอสุรกาย

1. ขึ้นโครงลวดให้มีลักษณะคล้ายคลึงกับโครงสร้างกระดูกมนุษย์
2. เติมขดลวดโครงสร้างกระดูกมนุษย์ให้มีลักษณะเหมือนกับซี่โครง จำเป็นต้องสร้างโครงลวดไว้ยึดดินญี่ปุ่นเพื่อเสริมให้เกิดความแข็งแรงขึ้น
3. นำโครงลวดที่ขึ้นรูปเรียบร้อยแล้วไปยึดติดกับกระป๋องมันฝรั่ง เพื่อใช้เป็นฐานที่ตั้งและเสริมความแข็งแรงมั่นคงให้มากขึ้น
4. นำฟอยล์มาห่อหุ้มโครงลวดและปรับแต่งให้มีลักษณะเป็นกล้ามเนื้อขึ้นมาตามภาพ
5. นำดินญี่ปุ่นมาห่อหุ้มโครงสร้างที่ทำมาจากฟอยล์ห่ออาหาร ในส่วนตัวหุ่นจำลองกับสาก
6. นำกระดาษหนังสือพิมพ์ไปแช่น้ำจนหยุย แล้วบีบน้ำออกให้ได้มากที่สุด ต่อจากนั้นให้นำกาวลาเท็กซ์ผสมกับกระดาษดังกล่าว จึงจะสามารถนำไปหุ้มส่วนฐาน ที่เป็นกระป๋องขนมมันฝรั่ง เพื่อสร้างพื้นผิวให้คล้ายคลึงกับเนินดิน และยังสามารถนำไปใช้ทำเป็นส่วนผมที่มีลักษณะหยิกได้อีกด้วย
7. ปั้นเก็บรายละเอียดส่วนต่าง ๆ ที่ได้ทำการศึกษา ค้นคว้ามา โดยต้องคำนึงด้วยว่าจะต้องสามารถสื่อสารความรู้ ให้เกิดความเข้าใจที่ง่ายที่สุดแก่นักศึกษาได้
8. ทิ้งไว้จนทุกส่วนแห้งสนิทถึงจะนำไปลงสีได้
9. ทาสีนำ้พลาสติกทาภายในสีขาว รองพื้น ทิ้งไว้ให้แห้งสนิทจึงจะสามารถนำไป ดำเนินการขั้นต่อไปได้
10. ลงสีเก็บรายละเอียดด้วยสี acrylic ให้สวยงามตามที่ได้ศึกษา ค้นคว้ามา

หุ่นจำลองทิพยอสุรกาย

หุ่นจำลองทิพยอสุรกาย

การผลิตหุ่นจำลองทิพยอสุรกาย เพื่อเป็นสื่อส่งเสริมการศึกษาเกี่ยวกับวรรณคดีสุโขทัย ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ใน พระมหาธรรมราชาที่ 1 ลิไทย พระมหากษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์พระร่วง (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 75) ในส่วนของอสุรกายภูมิ เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาทางวิชาการที่เป็นนามธรรมในรูปแบบรูปธรรมได้ ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาวรรณคดีสุโขทัย (THA 2201) ด้วย นอกจากนี้ทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง ยังมีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาการจัดนิทรรศการทางการศึกษา (ECT 3805) และรายวิชาที่เกี่ยวกับการผลิตและใช้สื่อการศึกษา เช่น สาขาปฐมวัย (สถิตินักศึกษาที่เข้ารับฟังการบรรยายพิเศษเกี่ยวกับการผลิตสารสนเทศนิทรรศการ) มุ่งหวังให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปปรับใช้ในการเรียนและการทำงานได้

จากการศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ สังเคราะห์ สรุปโดยรวมได้ว่า ผู้ที่เกิดเป็นอสุรกายนั้น มีความเชื่อที่ว่า เมื่อชาติก่อนเป็นคนโลภ ฉ้อโกง ลักขโมย อิจฉาริษยาต่อผู้ที่มีทรัพย์สมบัติและคิดทำลายล้างเขาเหล่านั้นเพราะอยากได้มาเป็นของตนเอง ชอบทำลายของสาธารณะและมีใจพาล ทิพยอสุรกาย เป็น 1 จาก 2 จำพวกของอสุรกาย กรมศิลปากร (2555) ได้กล่าวไว้ใน ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ ว่า ทิพยอสุรกาย มีรูปร่างสูง 1 คาพยุต หรือเท่ากับ 2,000 วา พวกเขามีใบหน้าไม่สวยงาม ท้องมีลักษณะยาน มีรูปปากที่ใหญ่ มีเล็บมือและเล็บเท้ารูปร่างรี มีขอบตาต่ำ ๆ สูง ๆ มีหลังที่หัก มีจมูกบิดเบี้ยว มีผมลักษณะหยิกหยอง มีนิสัยใจกล้าหน้าเหี้ยม มักโกรธจัด โกรธง่าย และชอบทำลายเหมือนกาลกัญชกาอสุรกาย 

หุ่นจำลองทิพยอสุรกาย
ตีความจากเนื้อหาวิชาการรูปแบบนามธรรม
และถ่ายทอดให้เกิดความเข้าใจให้มากยิ่งขึ้น
ในรูปแบบหุ่นจำลอง อย่างเป็นรูปธรรม ที่มากขึ้น

เมื่อเราได้ข้อมูลเบื้องต้นแล้วให้นำข้อมูลดังกล่าวมาบูรณาการร่วมกับ หลักการผลิตสื่อส่งเสริมการศึกษา หลักการจัดนิทรรศการ ลักษณะและพฤติกรรมของกลุ่มผู้เรียน รวมถึงงบประมาณ เพื่อนำมาออกแบบหุ่นจำลองที่สอดคล้องกับปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมาและประเมินโอกาสความสำเร็จได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 85 ซึ่งหุ่นจำลองทิพยอสุรกายชิ้นนี้ ผลิตขึ้นมาด้วยวัสดุเหลือใช้ในอัตราร้อยละ 85 เพื่อเป็นการลดปริมาณขยะ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และสามารถประหยัดงบประมาณได้ ด้วยวิธี Upcycle ดำเนินการออกแบบหุ่นจำลองโดยนายกฤษดา เรืองสถาน นักวิชาการโสตทัศนศึกษา ชำนาญการ ได้นำศิลปะไทยเป็นแนวทางหลักในการออกแบบ เนื่องจากไตรภูมิกถาเป็นวรรณคดีไทย มีการปรับประยุกต์รูปแบบการ์ตูนเข้าไปในชิ้นงานด้วย เพื่อให้เกิดการเข้าถึงและเข้าใจที่ง่ายมากยิ่งขึ้นได้ในกลุ่มผู้เรียน ซึ่งจากสถิติการเข้าใช้บริการกลุ่มผู้เรียนมีช่วงอายุอยู่ระหว่าง 18 – 25 ปี โดยประมาณ อีกทั้งเพื่อลดทอนความน่ากลัวจากเนื้อหาให้ดูน่าสนใจดึงดูดการอยากเรียนรู้ที่มากขึ้น ตามที่แสดงในภาพข้างต้น

ขั้นตอนการผลิตหุ่นจำลองทิพยอสุรกาย

1. ขึ้นโครงลวดให้มีลักษณะคล้ายคลึงกับโครงสร้างกระดูกมนุษย์
2. เติมขดลวดโครงสร้างกระดูกมนุษย์ให้มีลักษณะเหมือนกับซี่โครง จำเป็นต้องสร้างโครงลวดไว้ยึดดินญี่ปุ่นเพื่อเสริมให้เกิดความแข็งแรงขึ้น
3. นำโครงลวดที่ขึ้นรูปเรียบร้อยแล้วไปยึดติดกับกระป๋องมันฝรั่ง เพื่อใช้เป็นฐานที่ตั้งและเสริมความแข็งแรงมั่นคงให้มากขึ้น
4. นำฟอยล์ห่ออาหาร มาหุ้มโครงสร้างทั้งหมด และสามารถเติมเสริมส่วนที่ต้องการให้เป็นกล้ามเนื้อได้ หากต้องการ นอกจากนี้ยังสามารถเติมส่วนอื่น ๆ ที่ต้องการได้ด้วยเช่น สาก
5. ดินญี่ปุ่นมาห่อหุ้มโครงสร้างที่ทำมาจากฟอยล์ห่ออาหาร ในส่วนตัวหุ่นจำลองกับสาก
6. นำกระดาษหนังสือพิมพ์ไปแช่น้ำจนหยุย แล้วบีบน้ำออกให้ได้มากที่สุด ต่อจากนั้นให้นำกาวลาเท็กซ์ผสมกับกระดาษดังกล่าว จึงจะสามารถนำไปหุ้มส่วนฐาน ที่เป็นกระป๋องขนมมันฝร่ง เพื่อสร้างพื้นผิวให้คล้ายคลึงกับเนินดิน และยังสามารถนำไปใช้ทำเป็นส่วนผมที่มีลักษณะหยิกได้อีกด้วย
7. ปั้นเก็บรายละเอียดส่วนต่าง ๆ ที่ได้ทำการศึกษา ค้นคว้ามา โดยต้องคำนึงด้วยว่าจะต้องสามารถสื่อสารความรู้ ให้เกิดความเข้าใจที่ง่ายที่สุดแก่นักศึกษาได้
8. ทิ้งไว้จนทุกส่วนแห้งสนิทถึงจะนำไปลงสีขาวรองพื้น ด้วยสีน้ำพลาสติกสำหรับทาภายใน
9. ลงสีเก็บรายละเอียดด้วยสี acrylic ให้สวยงามตามที่ได้ศึกษา ค้นคว้า มา
10. เสร็จเรียบร้อย
นักศึกษาสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่นี่
ที่มา. จาก ไตรภูมิกถา หรือ ไตรภูมิพระร่วง (ปกใน), โดย พระมหาธรรมราชา 1 พญาลิไทย, 2526, กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.
ที่มา. จาก เล่าเรื่องในไตรภูมิ (หน้าปก), โดย เสฐียรโกเศศ, 2542, นนทบุรี : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

อ้างอิงข้อมูลจาก:

กรมศิลปากร, คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ. (2556). วรรณคดีแห่งชาติ เล่ม 1. กรุงเทพมหานคร : เอดิสัน เพลส โพรดักส์.

กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. (2555). ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ. ค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2565, จาก https://vajirayana.org/ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ/บทที่-๔-แดนอสุรกาย

สกายบุ๊กส์. (2550). เล่าเรื่องไตรภูมิพระร่วง (ฉบับการ์ตูน). ปทุมธานี : สกายบุ๊กส์.