Wednesday, October 15, 2025

นิทรรศการและสื่อส่งเสริมการศึกษา

ผลิตและพัฒนาโดย หน่วยเทคโนโลยีส่งเสริมการศึกษา ฝ่ายเทคโนโลยีห้องสมุด สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง

นิทรรศการนิทรรศการสื่อส่งเสริมการศึกษาสามโลกนิทัศน์ (2561-2562)เปรตภูมิ

หุ่นจำลองเปรตด่าสบประมาท

เปรตด่าสบประมาท
ผลิตโดย: นายกฤษดา เรืองสถาน
นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ

หุ่นจำลอง

เปรตด่าสบประมาท

การผลิตหุ่นจำลองเปรตด่าสบประมาท เพื่อเป็นสื่อส่งเสริมการศึกษาเนื้อหาวรรณคดีสุโขทัย ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ใน พระมหาธรรมราชาที่ 1 ลิไทย พระมหากษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์พระร่วง (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 75) เกี่ยวกับเปรตภูมิ เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาวิชาการที่เป็นนามธรรมในรูปแบบรูปธรรมได้ ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาวรรณคดีสุโขทัย (THA 2201) ด้วย นอกจากนี้ยังผลิตเพื่อถ่ายทอดวิธีการตีความเนื้อหาทางวิชาการ เพื่อผลิตให้เป็นสื่อส่งเสริมการศึกษา ที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้และความเข้าใจที่มากขึ้นได้ในผู้เรียน ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาการจัดนิทรรศการทางการศึกษา (ECT 3805) รวมถึงนักศึกษาที่ศึกษาเกี่ยวกับการผลิตและใช้สื่อการศึกษา เช่น สาขาปฐมวัย (สถิตินักศึกษาที่เข้ารับฟังการบรรยายพิเศษเกี่ยวกับการผลิตสารสนเทศนิทรรศการทางการศึกษา) มุ่งให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปปรับใช้ในการเรียนและการทำงานได้

หุ่นจำลองเปรตด่าสบประมาท
เพื่อสื่อสารสะท้อนความทุกข์ทรมาน
จากการพูดจาด่าและสบประมาทผู้อื่น

ตามคติความเชื่อเกี่ยวกับไตรภูมิ กล่าวว่า กามภูมิ จะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ 1. สุคติภูมิ 2. ทุคติภูมิ หรือ อบายภูมิ และเปรตภูมิจัดอยู่ในกลุ่มทุคติภูมิ (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 79) เพราะ เปรตภูมิ  เป็นดินแดนที่อยู่ของผู้ไร้ความสุข ซึ่งทุกข์ทนน้อยกว่านรกภูมิแต่ก็ห่างไกลจากความสุขอยู่มากนัก หากผู้ที่เคยเกิดในนรกภูมิแต่ชดใช้กรรมยังไม่หมด ยังคงเหลือเศษบาปอยู่ ก็จะต้องมาเกิดในเปรตภูมิต่อ เพื่อชดใช้กรรมให้หมดสิ้นจนกว่าจะพ้นกรรม (สกายบุ๊กส์, 2550, หน้า 66) ทั้งนี้ไตรภูมิกถามีคุณค่าด้านศาสนา สามารถนำหลักธรรมสำคัญมาถ่ายทอดได้อย่างมีอรรถรส สามารถทำให้ผู้อ่านสามารถเข้าใจเรื่องผลแห่งกรรมได้ วรรณคดีเรื่องนี้สามารถใช้อบรมสั่งสอนประชาชนให้กระทำความดีและเกรงกลัวต่อบาปได้ (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 94) ดังเช่นกรณี เปรตด่าสบประมาท

กรมศิลปากร (2555) กล่าวไว้ใน ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ ว่า เปรตด่าสบประมาทนี้ จะมีเปลวไฟพุ่งออกจากอก ลิ้น และปาก แล้วลามไหม้ตัวเองทุกแห่ง เปรตจำพวกนี้ในชาติก่อนได้ด่าสบประมาทและกล่าวคำเท็จต่อพระสงฆ์ผู้ใหญ่ผู้มีศีล เมื่อตายไปจึงเกิดเป็นเปรต เพราะบาปกรรมดังกล่าวจึงมีเปลวไฟพุ่งออกจากอก ปาก และลิ้นของเขาและไหม้ลามทั่วตัวเขา

เมื่อเราได้ข้อมูลเบื้องต้นแล้วให้นำข้อมูลดังกล่าวมาบูรณาการร่วมกับ หลักการผลิตสื่อส่งเสริมการศึกษา หลักการจัดนิทรรศการ ลักษณะและพฤติกรรมของกลุ่มผู้เรียน รวมถึงงบประมาณ เพื่อนำมาออกแบบหุ่นจำลองที่สอดคล้องกับปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมาและประเมินโอกาสความสำเร็จได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 85

ซึ่งหุ่นจำลองเปรตด่าสบประมาทชิ้นนี้ ผลิตขึ้นมาด้วยวัสดุเหลือใช้ในอัตราร้อยละ 85 เพื่อเป็นการลดปริมาณขยะ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และสามารถประหยัดงบประมาณได้ ด้วยวิธี Upcycle ดำเนินการออกแบบหุ่นจำลองโดยนายกฤษดา เรืองสถาน นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ ซึ่งนำศิลปะไทยเป็นแนวทางหลักในการออกแบบ เนื่องจากเป็นวรรณคดีไทย โดยมีการปรับประยุกต์รูปแบบการ์ตูนเข้าไปในชิ้นงานด้วย เพื่อให้เกิดการเข้าถึงและเข้าใจที่ง่ายมากยิ่งขึ้นได้ในกลุ่มผู้เรียน ซึ่งจากสถิติการเข้าใช้บริการกลุ่มผู้เรียนมีช่วงอายุอยู่ระหว่าง 18 – 25 ปี โดยประมาณ อีกทั้งเพื่อลดทอนความน่ากลัวจากเนื้อหาให้ดูน่าสนใจดึงดูดการอยากเรียนรู้ที่มากขึ้น ตามที่แสดงในภาพข้างต้น

นักศึกษาสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่นี่
ที่มา. จาก ไตรภูมิกถา หรือ ไตรภูมิพระร่วง (ปกใน), โดย พระมหาธรรมราชา 1 พญาลิไทย, 2526, กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.
ที่มา. จาก เล่าเรื่องในไตรภูมิ (หน้าปก), โดย เสฐียรโกเศศ, 2542, นนทบุรี : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

อ้างอิงข้อมูลจาก:

กรมศิลปากร, คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ. (2556). วรรณคดีแห่งชาติ เล่ม 1. กรุงเทพมหานคร : เอดิสัน เพลส โพรดักส์.

กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. (2555). ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ. ค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2565, จาก https://vajirayana.org/ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ/บทที่-๓-แดนเปรต

สกายบุ๊กส์. (2550). เล่าเรื่องไตรภูมิพระร่วง (ฉบับการ์ตูน). ปทุมธานี : สกายบุ๊กส์.