ชาวอีสานจะมีการจัดงานบุญประเพณีพิธีกรรมต่างๆ ในวิถีชีวิตเป็นลักษณะสองลักษณะใหญ่ๆ คือ พิธีกรรมความเชื่อต่างๆ ในชีวิต และพิธีกรรมทางศาสนาในแต่ละเดือน ที่รู้จักกันทั่วไปว่า ฮีตสิบสองซึ่งจัดเป็นงานบุญประเพณีทั้งสิบสองเดือน คือ

       บุญคูณลานหรือบุญกุ้มข้าวใหญ่ บุญข้าวจี่ บุญมหาชาติ บุญสงกรานต์ บุญบั้งไฟ บุญซำฮะหรือบุญเบิกบ้าน บุญเข้าพรรษา บุญข้าวประดับดิน บุญข้าวสาก บุยออกพรรษา และบุญกฐิน

        บุญมหาชาติ จัดกันในเดือนสี่เป็นประจำ จนบางครั้งก็จะเรียกกันว่า บุญเดือนสี่ หรือบางทีก็จะเรียกสั้นๆ ว่าบุญพระเวส ซึ่งชาวอีสานจะออกเสียงเป็น "บุญเผวด" ตามความเชื่อเรื่องพระเวสสันดร ซึ่งเป็นเรื่องเล่าในลักษณะนิทานนิยายที่มีการสืบทอดกันต่อๆ มาทั้งในประเทศไทยและประเทศใกล้เคียงที่รู้จักกันในนาม "ชาดก"

และเป็นเรื่องหนึ่งที่เชื่อกันว่าเป็นชาติหรือการเกิดของพระพุทธเจ้าครั้งหนึ่ง และเป็นครั้งสุดท้ายก่อนที่จะมาเกิดเป็นพระพุทธเจ้า จึงเชื่อกันว่าเป็นการเกิดครั้งที่ยิ่งใหญ่ที่สุด จนเรียกกันว่า มหาชาติ หรือ มหาเวสสันดรชาดก อันเป็นเรื่องสำคัญที่แพร่หลายมากที่สุด

สมชาย นิลอาธิ. (2541). วิถีความคิด วิถีชาวนาอิสาน. มหาสารคาม : อาศรมวิจัยคณะมนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

ปราณี วงศ์ยะรา. (2545). ครกกระเดื่องและวัฒนธรรมตำข้าว(พิมพ์ครั้งที่3). กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช.

ภาพประกอบ : http://guideubon.com/news/images/WedFebruary2011214440_pr943-1.jpg