หุ่นจำลองเปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้
ผลิตโดย: นายกฤษดา เรืองสถาน
นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ
หุ่นจำลอง
เปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้
การผลิตหุ่นจำลองเปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้ เพื่อเป็นสื่อส่งเสริมการศึกษาเนื้อหาวรรณคดีสุโขทัย ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ใน พระมหาธรรมราชาที่ 1 ลิไทย พระมหากษัตริย์องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์พระร่วง (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 75) ในส่วนของเปรตภูมิ เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาวิชาการที่เป็นนามธรรมในรูปแบบรูปธรรมได้ ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาวรรณคดีสุโขทัย (THA 2201) ด้วย นอกจากนี้ยังผลิตเพื่อถ่ายทอดวิธีการตีความเนื้อหาทางวิชาการ เพื่อนำเสนอให้เป็นสื่อส่งเสริมการศึกษา ที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้และความเข้าใจที่มากขึ้นได้ในผู้เรียน ซึ่งทางมหาวิทยาลัยรามคำแหง มีการเรียนการสอนในกระบวนวิชาการจัดนิทรรศการทางการศึกษา (ECT 3805) รวมถึงนักศึกษาที่ศึกษาเกี่ยวกับการผลิตและใช้สื่อการศึกษา เช่น สาขาปฐมวัย (สถิตินักศึกษาที่เข้ารับฟังการบรรยายพิเศษเกี่ยวกับการผลิตสารสนเทศนิทรรศการทางการศึกษา) โดนมุ่งหวังให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปปรับใช้ในการเรียนและการทำงานได้
ตามคติความเชื่อเกี่ยวกับไตรภูมิ กล่าวว่า กามภูมิ จะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ 1. สุคติภูมิ 2. ทุคติภูมิ หรือ อบายภูมิ และเปรตภูมิจัดอยู่ในกลุ่มทุคติภูมิ (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 79) เพราะ เปรตภูมิ เป็นดินแดนที่อยู่ของผู้ไร้ความสุข ซึ่งทุกข์ทนน้อยกว่านรกภูมิแต่ก็ห่างไกลจากความสุขอยู่มากนัก หากผู้ที่เคยเกิดในนรกภูมิแต่ชดใช้กรรมยังไม่หมด ยังคงเหลือเศษบาปอยู่ ก็จะต้องมาเกิดในเปรตภูมิต่อ เพื่อชดใช้กรรมให้หมดสิ้นจนกว่าจะพ้นกรรม (สกายบุ๊กส์, 2550, หน้า 66) ทั้งนี้ไตรภูมิกถามีคุณค่าด้านศาสนา สามารถนำหลักธรรมสำคัญมาถ่ายทอดได้อย่างมีอรรถรส สามารถทำให้ผู้อ่านเข้าใจเรื่องผลแห่งกรรมได้ วรรณคดีเรื่องนี้สามารถใช้อบรมสั่งสอนประชาชนให้กระทำความดีและเกรงกลัวต่อบาปได้ (กรมศิลปากร, 2556, หน้า 94) ดังเช่นกรณี เปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้
ผลิตเพื่อสื่อสารสะท้อนความทุกข์ทรมาน
จากการกระทำบาป โดยพยายามสื่ออารมณ์
ด้วยการทำให้มีลักษณะน้ำตาคลอในแววตา
กรมศิลปากร (2555) กล่าวไว้ใน ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ ว่า เปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้นี้จะเป็นผู้หญิง ซึ่งมีลักษณะเปลือยกายตลอดเวลา ไม่มีส่วนใดของร่างกายที่ดูแล้วสวยงามเลย มีความอดอยากยากไร้มากและเมื่อพวกเขาได้เห็นข้าว ปลา อาหารและน้ำอยู่ตรงหน้า พวกเขาก็จะเข้าไปหยิบมากินเพื่อบรรเทาความหิว แต่ข้าวและน้ำเหล่านั้นจะกลายเป็นอาจมเน่าเหม็น มีลักษณะเป็นเลือดเป็นหนอง และเมื่อเปรตพวกนี้เห็นผ้าอยู่ตรงหน้าก็จะนำผ้าเหล่านั้นมาห่ม แต่ผ้าพวกนั้นจะกลายเป็นแผ่นเหล็กแดงลุกไหม้ท่วมตัวพวกเขาตลอดตัว เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะเมื่อตอนชาติก่อน พวกเขาเหล่านี้เป็นผู้หญิงที่แต่งงานมีสามีและเมื่อสามีของพวกเขาจะทำบุญถวายข้าว น้ำ และผ้า แก่พระสงฆ์ พวกเขากลับโกรธเคืองและด่าทอสามีว่า “มึงทำบุญให้ข้าว น้ำ ผ้าผ่อน ทั้งหมดนี้แก่พระสงฆ์ จงกลายเป็นลามกอาจม เป็นเลือด เป็นหนอง ให้มึงกินทุกคำเถิดและผ้าผ่อนนั้นจงกลายเป็นเหล็กแดงไหม้มึงทุกแห่งเถิด” เพราะบาปกรรมที่พวกเขาได้ด่าว่าสาปแช่งสามี จึงทำให้พวกเขาเป็นเปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้
เมื่อเราได้ข้อมูลเบื้องต้นแล้วให้นำข้อมูลดังกล่าวมาบูรณาการร่วมกับ หลักการผลิตสื่อส่งเสริมการศึกษา หลักการจัดนิทรรศการ ลักษณะและพฤติกรรมของกลุ่มผู้เรียน รวมถึงงบประมาณ เพื่อนำมาออกแบบหุ่นจำลองที่สอดคล้องกับปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมาและประเมินโอกาสความสำเร็จได้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 85
ซึ่งหุ่นจำลองเปรตแผ่นเหล็กแดงไหม้ชิ้นนี้ ผลิตขึ้นมาด้วยวัสดุเหลือใช้ในอัตราร้อยละ 85 เพื่อเป็นการลดปริมาณขยะ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และสามารถประหยัดงบประมาณได้ ด้วยวิธี Upcycle ดำเนินการออกแบบหุ่นจำลองโดยนายกฤษดา เรืองสถาน นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ ซึ่งนำศิลปะไทยเป็นแนวทางหลักในการรรรออกแบบ เนื่องจากเป็นวรรณคดีไทย โดยมีการปรับประยุกต์รูปแบบการ์ตูนเข้าไปในชิ้นงานด้วย เพื่อให้เกิดการเข้าถึงและเข้าใจที่ง่ายมากยิ่งขึ้นได้ในกลุ่มผู้เรียน ซึ่งจากสถิติการเข้าใช้บริการกลุ่มผู้เรียนมีช่วงอายุอยู่ระหว่าง 18 – 25 ปี โดยประมาณ อีกทั้งเพื่อลดทอนความน่ากลัวจากเนื้อหาให้ดูน่าสนใจดึงดูดการอยากเรียนรู้ที่มากขึ้น ตามที่แสดงในภาพ
นักศึกษาสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่นี่
อ้างอิงข้อมูลจาก:
กรมศิลปากร, คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ. (2556). วรรณคดีแห่งชาติ เล่ม 1. กรุงเทพมหานคร : เอดิสัน เพลส โพรดักส์.
กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. (2555). ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ. ค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2565, จาก https://vajirayana.org/ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ/บทที่-๓-แดนเปรต
สกายบุ๊กส์. (2550). เล่าเรื่องไตรภูมิพระร่วง (ฉบับการ์ตูน). ปทุมธานี : สกายบุ๊กส์.
ผู้เรียบเรียง: นายกฤษดา เรืองสถาน นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง
