ความเป็นมาของสารสนเทศนิทรรศการทางการศึกษา เรื่อง สามโลกนิทัศน์

คำจำกัดความ: นิทรรศการชุด คือ นิทรรศการที่แบ่งการนำเสนอออกเป็นตอน ๆ อย่างต่อเนื่อง ภายใต้ชื่อรวมเดียวกันและนิทรรศการแต่ละตอนในชุด ต้องมีเนื้อหาสัมพันธ์กัน มีคุณลักษณะคล้ายกับหนังสือชุด
นิทรรศการ ชุด “สามโลกนิทัศน์” ประกอบ ด้วย 4 ตอนย่อย ได้แก่

1. ทุคตินิทัศน์
2. สุคตินิทัศน์
3. พรหมนิทัศน์
4. สามโลกบันดาลใจ

นิทรรศการ ชุด “สามโลกนิทัศน์” ได้แนวทางการจัดแสดงมาจากวรรณคดีเรื่อง“ไตรภูมิกถา”หรือ “ไตรภูมิพระร่วง” ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระมหาธรรมราชาที่ 1 ลิไทย เป็นพระราชโอรส ของพญาเลลิไทยเป็น พระราชนัดดาของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช แห่งราชวงศ์พระร่วง

สิทธา พินิจภูวดล (2555, คำนำในการจัดพิมพ์ครั้งแรก) ได้กล่าวไว้ใน “ไตรภูมิกถา ฉบับถอดความ” ในส่วนของสังเขปประวัติวรรณคดีไทย ว่า “ไตรภูมิพระร่วง” เป็นวรรณคดีที่ดีที่สุดในประวัติวรรณคดีไทย ยุคสุโขทัย แต่งเมื่อ พ.ศ. 1888 โดยพญาลิไทย กษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งกรุงสุโขทัย เป็นวรรณกรรมปรัชญา แห่งศาสนาพุทธซึ่งเขียนขึ้นจากการศึกษาค้นคว้าอย่างละเอียดลึกซึ้ง โดยอาศัยคัมภีร์ต่าง ๆ ไม่ต่ำกว่า 30 คัมภีร์นับเป็นวิทยานิพนธ์ชิ้นแรกของไทย เขียนเป็นความเรียงด้วยถ้อยคำภาษาที่ประณีตงดงาม ด้วยลีลาการพรรณนา และเปรียบเทียบและการใช้ภาพพจน์มีเนื้อความ กล่าวถึง จักรวาลวิทยา ปรัชญา จริยศาสตร์ ชีววิทยา และความคิดความเชื่อทางพุทธศาสนา ซึ่งแสดงให้เห็นแจ้งถึงวิถีชีวิตของคนไทยในยุคสมัยที่แรกเริ่ม ก่อตั้งราชอาณาจักรในดินแดนที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบันและวิถีชีวิตดังกล่าวได้เป็นรากฐานสืบทอดลักษณะไทยต่อมาจนถึงปัจจุบัน

“ไตรภูมิกถา” (ภูมิทั้งสาม อันเป็นที่อยู่ของสัตว์โลก) ได้พิจารณารับเลือกให้เป็นวรรณกรรมอาเซียน ในปีพ.ศ. 2525 (แพง ชินพงศ์, 2555) ในขณะเดียวกัน คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ (2556, หน้า 58-97) กล่าวว่า “ไตรภูมิกถา” เป็นวรรณคดีดีเด่นในสมัยสุโขทัยเนื่องจากหนังสือดังกล่าว มีสำนวนโวหารที่ดีเป็นแบบอย่างในการใช้ภาษาไทยประกอบกับคติเรื่องไตรภูมิมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของชาวไทย สืบเนื่องถึงปัจจุบัน รวมถึงคติไตรภูมิมีบทบาทและอิทธิพลต่อวิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรมสาขาต่าง ๆ อย่างสูงทั้งทางด้านภาษา วรรณกรรม จิตรกรรม ปฏิมากรรม คีตกรรม สถาปัตยกรรม ตลอดจนประเพณีในราชสำนักและประเพณีพื้นบ้านทั่วไป รวมถึงคุณค่าด้านสังคมที่มีอิทธิพลต่อจิตใจของผู้อ่านและการนำหลักธรรมสำคัญทางพระพุทธศาสนามาถ่ายทอดได้อย่างมีอรรถรสทรงคุณค่าทางด้านศาสนาอีกด้วย

การสร้างความรู้ความเข้าใจในศิลปวัฒนธรรม ส่งผลทำให้เกิดความภาคภูมิใจในความเป็นไทย สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปีแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560-­2564) แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560- 2579 มาตรฐานการศึกษาของ ชาติพ.ศ. 2561 พันธกิจของมหาวิทยาลัยรามคำแหง ด้านสนับสนุนและส่งเสริมการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมพันธกิจของสำนักหอสมุดกลางและคาดว่าจะสนับสนุนการเรียน การสอนในส่วนของรายวิชาที่มีความเกี่ยวข้องกับเรื่องที่จัดแสดงตลอดจนเพิ่มช่องทางในการเข้าถึงทรัพยากรของห้องสมุด ให้ได้มากขึ้นอีกด้วย จึงได้จัดแสดงนิทรรศการ ชุด “สามโลกนิทัศน์” ขึ้นมา (2561)

ไตรภูมิกถาหรือไตรภูมิพระร่วง/ พญาลิไทย. ที่อาคารสำนักหอสมุดกลาง ชั้น 4 อาคาร 1 (หัวหมาก) เลขหมู่ PL4213 ต297 2526

เล่าเรื่องในไตรภูมิ / เสฐียรโกเศศ. อาคารสำนักหอสมุดกลาง ชั้น 3 อาคาร 1 (หัวหมาก) เลขหมู่ BQ4506 ต2973

อ้างอิงข้อมูลจาก

กรมศิลปากรม, กระทรวงวัฒนธรรม, คณะกรรมการวรรณคดีแห่งชาติ. (2556). วรรณคดีแห่งชาติ เล่มที่ 1. กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, กรมศิลปากร.

กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. (2555). ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ. ค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2565, จาก https://vajirayana.org/ไตรภูมิกถาฉบับถอดความ

แพง ชินพงศ์. (2555, มิถุนายน 24). ยก “ไตรภูมิพระร่วง” เป็นวรรณกรรมอาเซียน แนะชนชั้นปกครองต้องอ่าน. ค้นเมื่อ 1 กรกฎาคม 2561 จาก https://mgronline.com/qol/detail/9550000079428

ขอความร่วมมือทุกท่านร่วมทำแบบประเมินความพึงพอใจ เพื่อนำผลที่ได้ไปปรับปรุงและพัฒนางานให้ตรงกับความต้องการของทุกท่านให้ได้มากที่สุด ขอบคุณครับ

We would appreciate your assistance in filling out the satisfaction survey, which is available in both Thai and English. The results will be utilized to enhance and expand our work to better serve everyone’s requirements. Click this link.