ภาพประกอบ : http://www.kammatan.com/
เดือนสิบสอง - บุญกฐิน
เดือนสิบสอง เป็นเดือนส่งท้ายปีเก่าตามคติเดิม มีการทำบุญกองกฐิน ซึ่งเริ่มตั้งแต่วันแรมหนึ่งค่ำเดือนสิบเอ็ดถึงกลางเดือนสิบเอ็ดถึงกลางเดือนสิบสอง แต่ชาวอีสานครั้งก่อนนิยมเริ่มทำตั้งแต่วันแรมหนึ่งค่ำเดือนสิบสอง จึงมักเรียกว่าบุญกฐินว่าเป็นบุญเดือนสิบสอง มีทั้งมหากฐิน(กองใหญ่) และบุญจุลกฐิน(กองเล็ก) ซึ่งทำกันโดยด่วน อัฎฐะบริขารที่จำเป็นต้องทอดเป็นองค์กฐิน ขาดมิได้คือบาตร สังฆาฏิ จีวร สบง มีโกนหรือมีดตัดเล็บ สายรัดประคด ผ้ากรองน้ำ และเข็ม นอกจากนั้นเป็นเพียงองค์ประกอบ
หลังจากวันเพ็ญเดือนสิบสองแล้วจะทอดกฐินไม่ได้อีก จึงต้องทำบุญกองบัง(บังสุกุลหรือทอดผ้าป่า) และทำบุญกองอัฏฐะ คือการถวายอัฏฐะบริขารแปดอย่างแก่พระสงฆ์
บุญเดือนสิบสองที่สำคัญของชุมชนริมแม่น้ำก็คือการ "ซ่วงเฮือ" (แข่งเรือ) เพื่อบูชาอุสุพญานาค 15 ตระกูล รำลึกถึงพระยาฟ้างุ้มที่นำพระไตรปิฎกขึ้นมาแต่เมืองอินทปัตถะนคร (เขมร)
๐ ฮีตหนึ่งนั้นเดือนสิบสองมาแล้วลมวอยหนาวสั่นเดือนนี้หนาวสะบั้นบ่คือแท้แต่หลัง
เดือนนี้ เพิ่นว่าให้ ลงทอดพายเฮือ ซ่วงกันบูชา ฝูงนาโค นาคเนาว์ในพื้น
ซื่อว่าอุซุพะนาโคเนาว์มนฟื้นแฟ่น สิบห้าสกุลบอกไว้บูซาให้สั่งสะการ
จึงทำให้ทุกบ้านบูซาท่านนาโค แล้วลงโมทนาดอมซื่นซมกันเล่น
กลางเวนกลางคืนให้ระดมกับขับเสพ จึงสิสุขอยู่สบายเนื้ออยู่เย็น
ทุกข์ทั้งหลายหลีกเว้นหนีห่างบ่มีพาน ของสามานย์ทั้งปวงบ่มีได้มาใกล้
ไผผู้ทำตามนี้ เจริญขึ้นยิ่งๆ ทุกสิ่งบ่ไฮ้ทั้งข้าวหมู่ของ
กรรมบ่ได้ถืกต้องลำบากในตัว โลดบ่มีมัวหมองอย่างใดพอดี
มีแต่สุขีล้นครองคนสนุกยิ่ง อดให้หลิงป่องนี้เด้อเจ้าแก่ชรา
ภาพประกอบ : http://www.kammatan.com/gallary/images/20111017165838_img_5339.jpg