พระราชลัญจกรประจำรัชกาลที่ 1-9 | พระราชลัญจกรที่ใช้ในรัชกาลที่ 9

พระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์ เป็นพระราชลัญจกรประจำประจำแผ่นดินรัชกาลที่ 9
เดิมเป็นพระราชลัญจกรประจำชาด และประจำครั่งสำหรับผนึกพระราชสาส์นและหนังสือสัญญากับนานาประเทศ พระครุฑพ่าห์ ประจำแผ่นดินรัชกาลที่ 9 ที่ขอบรอบพระราชลัญจกรจารึกพระปรมาภิไธย "พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช สยามินทราธิราช" เป็นตรางา มีลักษณะกลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 8.4 เซนติเมตร สูง 13.4 เซนติเมตร ซึ่งทำด้วยทองคำ

การประทับพระราชลัญจกรในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ปีพุทธศักราช 2540 ซึ่งจัดทำเป็นสมุดไทย ประทับพระราชลัญจกรสำหรับแผ่นดินกำกับเอกสารที่ออกในพระปรมาภิไธย เรียงกัน 3 องค์ด้านบน โดยพระราชลัญจกรมหาโองการประทับด้านซ้ายของพระราชลัญจกรไอยราพตองค์ใหญ่ และปรทับพระราชลัญจกรประจำแผ่นดินกำกับพระปรมาภิไธยตรงกลางด้านล่างของพระราชลัญจกรทั้ง 3 องค์ ดั้งนี้ มหาโองการ ไอยราพตองค์ใหญ่ หงสพิมาน พระครุฑพ่าห์

การประทับพระราชลัญจกร ในรัชกาลที่ 9

พระราชลัญจกรที่ใช้ประทับเอกสารสำคัญในรัชกาลที่ 9 มีทั้งสิ้น 7 องค์ และแบ่งเป็น 3 ประเภทได้แก่

1.พระราชลัญจกรประจำพระองค์
พระราชลัญจกรประจำพระองค์	พระราชลัญจกรประจำพระองค์ ใช้ประทับกำกับพระปรมาภิไธยในเอกสารสำคัญส่วนพระองค์ที่ไม่เกี่ยวด้วยราชการแผ่นดิน เช่น ประกาศนียบัตรเหรียญรัตนาภรณ์ เป็นต้น
2.พระราชลัญจกรประจำแผ่นดิน
พระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์ประจำรัชกาล	ใช้ประทับกำกับพระปรมาภิไธยในเอกสารสำคัญอันเป็นราชการแผ่นดินทั้งปวง ประจำรัชสมัย ได้แก่ รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกา พระราชกำหนด ประกาศประจำพระองค์สมเด็จพระสังฆราช ประกาศประจำพระองค์พระราชาคณะและรองสมเด็จพระราชาคณะ สัญญาบัตร สมณศักดิ์ สัญญาบัตรยศทหาร ตำรวจ อาสารักษาดินแดน ประกาศพระบรมราชโองการต่าง ๆ เช่น ประกาศสถาปนาพระราชวงศ์ พระราชอิสริยยศ พระอิสริยศักดิ์ประกาศสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช สมเด็จพระราชาคณะและรองสมเด็จพระราชาคณะ ประกาศตั้งนายกรัฐมนตรี ประกาศตั้งรัฐมนตรี เป็นต้น.
3.พระราชลัญจกรสำหรับแผ่นดิน
ใช้ประทับกำกับเอกสารที่ออกในพระปรมาภิไธย พระมหากษัตริย์ ได้แก่ พระราชลัญจกรมหาโองการ ใช้ประทับกำกับเอกสารสำคัญได้แก่ รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกา พระราชกำหนด ประกาศประจำพระองค์สมเด็จพระสังฆราช ประกาศประจำองค์สมเด็จพระราชาคณะ และรองสมเด็จพระราชาคณะ ใบกำกับพระสุพรรณบัฏ สุพรรณบำและหิรัญบัฎ สัญญาบัตรสมณศักดิ์สัญญาบัตรตั้งพระครูปลัด สัญญาบัตรตั้งพระครูพราหมณ์ และประกาศพระบรมราชโองการต่างๆ เช่น ประกาศสถาปนาพระราชวงศ์ พระอิสริยยศ พระอิสริยศักดิ์ ประกาศสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช สมเด็จพระราชาคณะและรองสมเด็จพระราชาคณะ ประกาศตั้งนายกรัฐมนตรี ประกาศตั้งรัฐมนตรี เป็นต้น
พระราชลัญจกรมหาโองการ	รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้สร้างพระราชลัญจกรมหาโองการประจำชาดขึ้นใหม่องค์หนึ่ง พร้อมกับพระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์ ซึ่งกล่าวมาแล้วข้างต้น โดยโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงค์เดิมแต่ย่อกว่าทำเป็นตรางา รูปกลมรีขนาดกว้าง 4.3 เซนติเมตร ยาว 5.4 เซนติเมตร สูง 8.8 เซนติเมตร พระราชบัญญัติพระราชลัญจกรรัตนโกสินทรศก 122 มาตรา 1 บัญญัติการใช้พระราชลัญจกรมหาโองการนี้ว่า ให้ใช้สำหรับประทับประกาศใหญ่ โดยอยู่เบื้องซ้ายพระราชลัญจกรไอยราพต (องค์ใหญ่) ประทับประกาศพระราชบัญญัติใบกำกับสุพรรณบัฎหิรัญบัฎ และประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์นพรัตนราชวราภรณ์ โดยอยู่เบื้องซ้ายพระราชลัญจกรไอยราพตกลาง และประทับสัญญาบัตรโดยอยู่เบื้องซ้ายพระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์
พระราชลัญจกรไอยราพต (องค์ใหญ่)	รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้สร้างพระราชลัญจกรไอยราพตองค์ใหม่ เป็นตราประจำชาด 3 องค์ คือ องค์ใหญ่ องค์กลาง และองค์น้อย องค์ใหญ่เป็นรูปกลม สร้างด้วยโลหะสีเงิน ลายกลางเป็นรูปช้างสามเศียรยืนแท่นบนหลังช้างมีบุษบก ในบุษบกมีอุณาโลมแวดล้อมด้วยฉัตรข้างละ 2 คัน และมีลายกนกแทรกอยู่ตามระหว่างเดิม ด้ามทำด้วยไม้ ต่อมาดำจึงเปลี่ยนเป็นงา มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 11 เซนติเมตร สูง 19.8 เซนติเมตร พระราชบัญญัติพระราชลัญจกร รัตนโกสินทรศก 130 มาตรา 4 กำหนดให้พระราชลัญจกรไอยราพตองค์ใหญ่ สำหรับประทับประกาศใหญ่ อยู่ระหว่างกลางพระราชลัญจกรมหาโองการ และหงสพิมาน เก็บไว้ที่สำนักอาลักษณ์และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ สำนักเลขาธิการ คณะรัฐมนตรี
พระราชลัญจกรไอยราพต (องค์กลาง)	---
พระราชลัญจกรหงสพิมาน	พระราชลัญจกรหงสพิมานที่สร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงเขียนทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และมาประกาศใช้ในรัชสมัยต่อมาโดยมีลายเป็นรูปหงส์มีบุษบกหลังอยู่หัวกอบัว และมีลายเมฆแทรกอยู่ตามระหว่างสร้างเป็นตรางา รูปไข่ กว้าง 4.6 เซนติเมตร ยาว 5.6 เซนติเมตร สูง 9.4 เซนติเมตร ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่กองประกาศิต สำนักเลขานุการคณะรัฐมนตรี โดยยังใช้ประทับในเอกสารสำคัญตามหลักกฎหมายกำหนด อาทิ รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ พระราชกฤษฎีกา ประกาศพระบรมราชโองการต่าง ๆ เป็นต้น           พระราชบัญญัติพระราชลัญจกร รัตนโกสินทรศก 130 มาตรา 3 บัญญัติ ให้พระราชลัญจกรหงสพิมานประจำชาด สำหรับประกาศใหญ่โดยอยู่เบื้องขวาพระราชลัญจกรไอยราพตใหญ่ ประทับประกาศพระราชบัญญัติ ใบกำกับสุพรรณบัฎหิรัญบัฎและประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์นพรัตนราชวราภรณ์ อยู่เบื้องขวาพระราชลัญจกรไอยราพตองค์กลาง
พระราชลัญจกรบรมราชโองการ	---

 พระราชลัญจกรประจำรัชกาลที่ 1-9 | พระราชลัญจกรที่ใช้ในรัชกาลที่ 9

บรรณานุกรม
ข้อความคัดลอกจาก : ปฏิทินสวัสดีปีใหม่ 2541,พระราชลัญจกร ประจำรัชกาล,บริษัท แสงโสมจำกัด,กลุ่มบริษัทสุราทิพย์,สุรามหาราชจำกัด(มหาชน) ,บริษัทเบียร์ไทย(1991)จำกัด,บริษัทคาร์ลสเบอร์กบริวเวอร์(ประเทศไทย)จำกัด.
ภาพประกอบแสกนและดัดแปลงจาก : ปฏิทินสวัสดีปีใหม่ 2541,พระราชลัญจกร ประจำรัชกาล,บริษัท แสงโสมจำกัด,กลุ่มบริษัทสุราทิพย์,สุรามหาราชจำกัด(มหาชน) ,บริษัทเบียร์ไทย(1991)จำกัด,บริษัทคาร์ลสเบอร์กบริวเวอร์(ประเทศไทย)จำกัด.
รวบรวมข้อมูลโดย : นางนิตยาพร นิ่มนวล ฝ่ายวิเคราะห์ทรัพยากรห้องสมุดและทำบัตรรายการ

  สนเทศน่ารู้  ขึ้นด้านบน