| ของดีจังหวัดสมุทรปราการ | เทศกาล และงานประเพณี |

องค์พระสมุทรเจดีย์
ที่มา: http://www.hamanan.com/tour/samutprakhan/

งานนมัสการพระเจดีย์กลางน้ำ

พระสมุทรเจดีย์ หรือพระเจดีย์กลางน้ำ ถือเป็นปูชนียสถานคู่บ้านคู่เมือง และเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดสมุทรปราการ ตั้งอยู่ที่ตำบลปากคลองบางปลากด อำเภอพระสมุทรเจดีย์ บริเวณฝั่งขวาของแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงข้ามกับศาลากลางจังหวัด โดยมีแม่น้ำเจ้าพระยาคั่นกลาง

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระสมุทรเจดีย์ขึ้น และแล้วเสร็จในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อแรกสร้างเป็นเจดีย์ทรงระฆังย่อมุมไม้สิบสอง สูง 27.75 เมตร เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุที่ต่อมาถูกคนร้ายขโมยไป ล่วงถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์มีพระราชประสงค์ให้สร้างเจดีย์ให้สูงใหญ่ขึ้นกว่าเดิม เพื่อความสง่างามและเป็นจุดหมายตาสำหรับเรือสินค้าของชาวต่างชาติว่ามาถึง สยามแล้ว จึงมีการสร้างเจดีย์ทรงระฆังคว่ำ สูง 39.75 เมตร ครอบทับพระเจดีย์องค์เดิม ดังที่เห็นในปัจจุบัน

คำเรียก "พระเจดีย์กลางน้ำ" นั้นมาจากเดิมพระเจดีย์ตั้งอยู่บนเกาะกลางปากแม่น้ำเจ้าพระยา ต่อมาชายตลิ่งตื้นเขินงอกเป็นแผ่นดินออกมาเชื่อมกับเกาะอันเป็นที่ตั้งของพระสมุทรเจดีย์ เกาะดังกล่าวจึงไม่มีสภาพเป็นเกาะอีกต่อไป แต่ชาวบ้านก็ยังคงเรียกพระเจดีย์กลางน้ำดังเดิม

ทุกๆ ปีจะมีการจัดงานนมัสการพระสมุทรเจดีย์ โดยกำหนดเอาวันแรม 5 ค่ำ เดือน 11 เป็นวันเริ่มงาน ก่อนเริ่มงานประมาณวันแรม 2 ค่ำ เดือน 11 จะมีพุทธศาสนิกชนทั้งชายหญิงพร้อมใจกันเย็บผ้าแดงผืนใหญ่ แล้วอัญเชิญผ้าแดงตั้งบนบุษบกแห่ไปรอบๆ ตัวเมือง และนำลงเรือแห่ไปตามลำน้ำเจ้าพระยาจนถึงอำเภอพระประแดง เพื่อให้ชาวอำเภอพระประแดงร่วมอนุโมทนา จากนั้นจึงแห่กลับมาทำพิธีทักษิณาวรรตรอบองค์พระสมุทรเจดีย์ ก่อนนำผ้าขึ้นห่มองค์พระสมุทรเจดีย์

หลวงพ่อโต
ที่มา : http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=16695

ประเพณีรับบัว

ประเพณีที่เก่าแก่สืบกันมาแต่โบราณของชาว อำเภอบางพลี ในสมัยก่อนนั้นในแถบอำเภอบางพลีมีประชาชนอาศัยอยู่แบ่งเป็น 3 พวก คือ คนไทย คนรามัญ และคนลาว แต่ละพวกช่วยกันทำมาหากินโดยแยกย้ายกันไปคนละทาง เพื่อจะได้รู้ถึงภูมิประเทศว่าด้านไหนหากินคล่องกว่ากัน คนลาวไปทางคลองสลุด คนไทยไปทางคลองชวดลาดข้าว และคนรามัญไปทางคลองลาดกระบัง

พวกคนรามัญที่ไปทางคลองลาดกระบังทำอยู่ 2-3 ปี ก็ไม่ได้ผล เพราะนกและหนูชุกชุมรบกวนพืชผลต่างๆ จึงเตรียมตัวอพยพกลับถิ่นฐานเดิม โดยอพยพในตอนเช้ามืดของเดือน 11 ขึ้น 14 ค่ำ โดยเก็บดอกบัวในบึงบริเวณนั้นก่อน เพื่อนำไปกราบมนัสการหลวงพ่อโต พร้อมทั้งขอน้ำมนต์เพื่อเป็นสิริมงคล และสั่งเสียคนไทยที่สนิทกันว่า ในปีต่อๆ ไป เมื่อถึงเดือน 11 ขึ้น 14 ค่ำ ให้ช่วยกันเก็บดอกบัวรวบรวมไว้ให้ที่วัดหลวงพ่อโต แล้วพวกตนจะมารับเอาดอกบัวไป คนไทยตอบตกลงยินดีที่จะเก็บดอกบัวไว้ให้ ในปีต่อมาเมื่อถึงกำหนดเดือน 11 ขึ้น 14 ค่ำ คนไทยต่างช่วยกันเก็บดอกบัวมารวบรวมไว้ที่วัดบางพลีใหญ่ใน แล้วพวกรามัญจึงมารับดอกบัวเป็นประจำทุกปี จนกลายเป็นประเพณีสืบต่อกันมา

ประเพณีรับบัวได้เลือนหายไปตามกาลเวลา กระทั่งสมัยที่นายชื้น วรศิริ เป็นนายอำเภอ อำเภอบางพลี ช่วงปี พ.ศ. 2478-81 ได้รื้อฟื้นประเพณีรับบัวขึ้นมาใหม่ ครั้งนี้มีความแตกต่างไปจากเดิม คือ มีการประกวดเรือสวยงาม โดยทำรูปหลวงพ่อโตวัดบางพลีใหญ่ในที่ชาวบางพลีให้ความเคารพนับถือ และอัญเชิญหลวงพ่อโตองค์จำลองประดิษฐานบนเรือ แล้วแห่ไปตามลำคลอง เพื่อให้ผู้ศรัทธาได้นมัสการด้วยการโยนดอกบัวไปยังเรือนั้น ประเพณี "รับบัว" จึงเปลี่ยนเป็น "โยนบัว" ในเวลาต่อมา

นางสงกรานต์และหนุ่มลอยชายพระประแดง ประจำปี 2551
ที่มา : http://www.weekendhobby.com/board/photo/question.asp?id=21891
ถ่ายภาพโดย ModduM's PIX http://moddum63.multiply.com

สงกรานต์พระประแดง

เมืองพระประแดง หรือเมืองนครเขื่อนขันธ์หรือที่ชาวรามัญเรียกว่า เมืองปากลัด เป็นเมืองเก่าแก่มีประเพณีและศิลปวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ เนื่องจากมีพื้นที่เสมือนเมืองหน้าด่านของประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2) ได้ทรงสร้างเมือง นครเขื่อนขันธ์ และได้ย้ายครอบครัวรามัญจากเมืองสามโคก จังหวัดปทุมธานี จำนวน 300 คน มาตั้งถิ่นฐาน ณ ที่นี้ ฉะนั้นประเพณีและศิลปวัฒนธรรมเก่าแก่จึงเกี่ยวกับชาวรามัญทั้งสิ้น อาทิ การสรงน้ำพระพุทธรูปในมณฑป วัดโปรดเกศเชษฐาราม การปล่อยนกปล่อยปลา โดยมีตำนานอยู่ 2 ประการ

ประการแรก เป็นการช่วยชีวิตปลาที่ตกคลักอยู่ตามหนองบึงที่กำลังแห้งในฤดูแล้ง ชาวบ้านจะช่วยกันจับปลาไปปล่อยในที่มีน้ำเพื่อให้พ้นความตาย
ประการที่สอง เป็นการรักษาพันธุ์ปลาในทางอ้อมอีกด้วย การแห่ปลาของชาวพระประแดงทำกันทุกปีระหว่างเทศกาลสงกรานต์ มีสาวรามัญร่วมขบวนแห่นำปลาไปปล่อยในที่ต่างๆ ตามความเหมาะสม

ก่อนการแห่นกแห่ปลา ในขบวนแห่ก็มีการละเล่น ได้แก่ แตรวง ทะแยมอญ เถิดเทิง ร่วมขบวนไปเป็นที่สนุกสนานรื่นเริง ส่วนมากจะเป็นเวลาประมาณ 15.00 น. และตอนกลางคืนมีการเล่นสะบ้า อันเป็นธรรมเนียมเก่าแก่ของชาวรามัญ นอกจากนี้ยังมีการประกวดนางสงกรานต์ และที่พิเศษกว่าการจัดงานสงกรานต์ที่อื่นๆ คือ การประกวดหนุ่มลอยชาย ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของสงกรานต ์เมืองพระประแดง

บรรณานุกรม
พระเจดีย์กลางน้ำ งานใหญ่จังหวัดสมุทรปราการ. ค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2553, จาก  http://www.oknation.net/blog/print.php?id=508901
ประเพณีรับบัว. ค้นเมื่อ 8 กุมภาพันธ์ 2553, จาก  http://www.thaigoodview.com/library/teachershow/samutprakan/pracha_c/bangplee/sec01p01.html

ภาพประกอบ
องค์พระสมุทรเจดีย์. ค้นเมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2554, จาก http://www.hamanan.com/tour/samutprakhan/
หลวงพ่อโต. ค้นเมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2553, จาก http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=16695
นางสงกรานต์และหนุ่มลอยชายพระประแดง ประจำปี 2551. ค้นเมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2554, จาก http://www.weekendhobby.com/board/photo/question.asp?id=21891

รวบรวมและเรียบเรียงโดย : วิมล ชีวะธรรม ฝ่ายห้องสมุดวิทยาเขต บางนา

สนเทศน่ารู้  ของดีประจำจังหวัด  ขึ้นด้านบน